Çin'den Kerimov'a sıcak karşılama

Pekin yönetimi, dış politikasını yönlendirirken enerji ve hammaddeye olan ihtiyacını nasıl giderebileceği düşüncesinden hareket ediyor. Andican’daki ayaklanmanın kanlı bir şekilde bastırılmasından iki hafta sonra Çin ile Özbekistan arasında önemli bir işbirliği anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, Çin yerli ortağı ile birlikte Özbekistan’daki 23 petrol havzasında toplam 600 milyon dolarlık yatırım yapacak. Bu ortaklık anlaşmasından başka iki devlet arasında 13 ayrı ekonomik işbirliği anlaşması daha imzalandı.

Çin Devlet Başkanı Hu Cintao, “eski bir dost” ifadesiyle karşıladığı Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov’un politikalarını desteklediğini ima etti. Kerimov, yaklaşık 500 kişinin ölümüyle sonuçlanan Fergana Vadisi’ndeki olaylar nedeniyle AB ve ABD tarafından sert bir üslupla eleştirilirken Çin Dışişleri Bakanlığı protesto gösterilerine karşı alınan tedbirlerin Özbekistan’ın iç meselesi olduğunu duyurdu. Pekin yönetimi, ayrıca bölücülük ve terörizm ile mücadelede Özbekistan’a destek sözü de verdi.

Çin ham petrol bağlantıları arıyor

Çin, dünyanın ABD’den sonra en çok petrol ithal eden ülkesi. Geçen yıl petrol ithalatını %40 oranında arttırarak 120 milyon tona çıkardı. Çin ham petrolün büyük bölümünü Suudi Arabistan, İran ve Umman’dan alıyor. Bu kriz bölgesine olan bağımlılığını azaltmak için Orta Asya, Rusya, Latin Amerika ve Afrika’da yeni petrol kaynakları arıyor. Çin heyetleri, bütün dünyayı tarayarak ham petrol bağlantıları yapmaya çalışıyorlar.

Batılı şirketlerin dünyanın en verimli petrol bölgelerinde daha üstün bir konumda olmaları Pekin yönetimini rahatsız ediyor. Öte yandan, ABD’nin Irak, Özbekistan ve Afganistan’daki askeri mevcudiyeti ise Çin’i endişelendiriyor. Çin yönetimi, ABD’nin Orta Asya petrollerini ele geçirmek istediği kanısında. Özbekistan’daki olaylar nedeniyle Kerimov’u kınamayan Rusya dışındaki tek ülke olması Çin’in Orta Asya’daki ilişkilerini hangi önceliklere göre yönlendirdiği gözler önüne seriyor.

Pekin de İslami akımlardan endişeli

Pekin aynı zamanda kuzeybatı sınırlarında bölücü İslami akımların etkili olmasından endişe ediyor. Çin’in dış politikasını ekonomik çıkarlarına göre düzenlediği ilk kez geçen sonbaharda bariz bir şekilde ortaya çıkmış ve Sudan’a ekonomik yaptırım uygulanmasını isteyen ABD’ye Pekin veto tehdidinde bulunmuştu. Sudan, enerji ihtiyacı hızla artan Çin’in petrol ithal ettiği ülkeler arasında yer alıyor.