17.05.2005 - Avrupa basınından özetler...

Avrupa basınında bugün Özbekistan’daki durum, AB Anayasası ve Türkiye’nin üyeliği tartışmaları, El Kaide operasyonu ve Birleşmiş Milletler’in yeniden yapılandırılmasına dair haber ve yorumlar yer alıyor. Özbekistan’daki gelişmelerle ilgili Almanya’da yayınlanan Süddeutsche Zeitung gazetesinin değerlendirmesi şöyle:

“Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov, tıpkı Sovyetler döneminde, bir Komünist parti lideri gibi ülkeyi yönetiyor. Şiddete başvurmaktan hiç çekinmiyor. Kuşkusuz, Fergana Vadisi’nde cereyan eden olaylarda İslamcılar’ın büyük payı var. Ancak asıl faktör, yolsuzluğu ve yoksulluğu kalıcılaştıran en ufak liberal ve demokratik kıpırdanmaları dahi ezmekte tereddüt etmeyen Kerimov rejimidir. Özbekistan, Moskova merkezli Bağımsız Devletler Topluluğu’na alternatif olarak kurulan GUUAM ittifakından kısa süre önce ayrılmıştı. Anlaşılan bu ittifakın Avrupa eğilimi, İslam Kerimov’u fazlasıyla rahatsız etti. Şimdi Özbekistan’ın yeniden Moskova ile yakınlaşması beklenebilir.“

Rusya’da yayımlanan Kommersant gazetesi, Moskova’nın Kerimov’a destek vermesini eleştirdi. Gazete, „Özbekistan’da rejim geçen cumadan bu yana bir diktatörlüğe dönüşmüştür. Bu gerçeği kavramaktan uzak kalan Kremlin’deki siyasetçiler adına üzülüyor ve utanç duyuyoruz“ yorumunu yaptı. İngiliz The Times gazetesi ise Moskova’nın yanı sıra Washington’un da muhtelif sebeplerle Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov’a destek verdiğine dikkat çekti. Gazete, “Özbekistan bu noktadan sonra istikrarsızlığa sürüklenebilir. Bu gelişme, stratejik açıdan önem taşıyan bölgeye hızla yayılabilir. Bunu göz önünde tutarak Kerimov baskı altında tutulmalıdır“ diye yazdı.

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği tartışmaları, Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinde yayımlanan bir haber-yorumda değerlendiriliyor. Gazete, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Abdullah Öcalan’a ilişkin verdiği son karar kapsamında üyelik sürecini sorguluyor. Uluslararası hukuk uzmanı Eckart Klein’in görüşlerini yansıtan Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi, Türkiye’nin birliğe uyum sürecinde hukuk alanındaki eksikliklerini hızla kapattığına işaret ediyor. Avrupa hukuku uzmanlarından Rudolf Streinz’ın bakış açısına da yer veren gazetede şu satırlar dikkat çekiyor:

“Türkiye, ‚ucu açık’ üyelik müzakerelerinin, gereken koşulları yerine getirdiği taktirde başlayacağı hususunda emin olmalıdır. Türkiye zaten Gümrük Birliği ve diğer pek çok anlaşmayla Avrupa Birliği’nin imtiyazlı ortağı konumundadır. Türkiye’yi Avrupa Birliği’ne alalım, ama Türk vatandaşlarına serbest dolaşım hakkını tanımayalım talebiyle yola çıkılıyorsa, bunun adı da ayrımcı ortaklık olur. Birlik bünyesinde Türkiye tartışmasının da ortaya koyduğu asıl meseleyse Avrupa Birliği’nin genişlemesinin tam olarak neyi hedeflediğidir. Bu soruya Avrupa Birliği Anayasası da yanıt vermekten uzaktır.“

Fransız Liberation gazetesi, Avrupa Birliği Anayasası tartışmalarına değinerek şu yorumu yapıyor:

“Fransa’daki kavga, komşularımızı da uyandırmış durumda. Paris’te AB Anayasası’na karşı yükselen muhalefet, başka ülkelerde de benzer gelişmeyi tetikleyebilir. Fransa ve Hollanda, Avrupa Birliği’ni kuran 6 ülke arasında yer alıyor. Bu ülkelerde AB Anayasası’na hayır denmesi bir deprem etkisine neden olacaktır. Avrupa Birliği’nin bu durumda harekete geçmesi gerekir. Doğrusu Temmuz ayında Avrupa Birliği dönem başkanlığını üstlenecek Tony Blair’in işi oldukça zor.“

Alman Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi, Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref’in duyurduğu El Kaide operasyonunu değerlendiriyor. Gazete, General Müşerref’in daha önce de „El Kaide’ye büyük darbeler vurulduğuna dair“ açıklamalar yaptığını hatırlatıyor:

„Müşerref’in geçmişe ortaya attığı büyük laflara rağmen El Kaide eylem düzenlemeye, varlık göstermeye devam etti. O halde neden şimdi Pervez Müşerref’e inanalım? İstikrarsızlığın bir saman alevi gibi nasıl hızla yayılabileceğini bugün Afganistan’da görüyoruz: Tam mesafe kaydedilmiş derken, bir gazete haberi, halkın isyan etmesine yol açabiliyor. Yine Afganistan’dan anlıyoruz ki, ‚imha ettik, göçerttik’ sözlerine karşın Taliban da hala bu isyana katkı sunmaya devam ediyor.“

Birleşmiş Milletler’in yeniden yapılandırılması meselesi, Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinin sütunlarında yer verdiği konular arasında yer alıyor. Almanya, Japonya, Brezilya ve Hindistan’ın ortak hareket ettiğini kaydeden gazete, şöyle devam ediyor:

“Dörtlü ittifak, uzun yıllar önce kapandığı sanılan yaraların yeniden deşilmesine neden oldu. Pakistan Hindistan’a, Meksika ve Arjantin Brezilya’ya, İtalya Almanya’ya ve yine Asya’nın yarısı Japonya’ya karşı. Neredeyse kaş yapayım derken göz çıkarılacak. Berlin’in BM Güvenlik Konseyi’nde daimi üyelik talebinin, Paris ve Londra tarafından dahi soğuk şekilde karşılandığı, Dışişleri Bakanlığı henüz Kinkel’deyken belli olmuştu. Dış politikada becerikli olmanız bazen yeterli olmayabiliyor.“