Açe’de barış umudu

Endonezya hükümetiyle ayrılıkçı Özgür Açe Hareketi gerillaları arasında tsunami felaketinden sonra başlayan ve aylarca süren müzakerelerin ardından iki tarafın verdiği tavizler sayesinde nihayet uzlaşma sağlandı. Anlaşmaya göre Özgür Açe Hareketi bağımsızlık talebinden vazgeçerken, hükümet, gerillaların bölgesel bir parti kurarak politik temsil hakkı kazanmalarını kabul etti.

Helsinki’de bugün imzalanan barış anlaşması ayrıca gerillaların AB ile ASEAN, yani Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nden gözlemcilerin gözetiminde silahsızlandırılmasını, hükümet birliklerinin ise Açe’den çekilmesini öngörüyor. Endonezya Devlet Başkanı Susilo Bambang Yudhoyono, uzlaşmadan doğduğu memnuniyeti şöyle dile getirdi:

“Birçok noktada açık açık eleştirel biçimde tartıştık. Endonezya Cumhuriyeti’nin yapısını gözönünde bulundurarak, Açe’teki sorunların nasıl çözümlenebileceğini, bu çatışmaların nasıl sona erdirilebileceğini, Açe’nin geleceğinin nasıl inşa edileceğini ve bölgesel bir özerkliğin prensiplerini tartıştık, konuştuk.”

Anlaşmaya karşı çıkanlar

Ancak Helsinki’deki anlaşmadan memnun olmayanlar da var. Endonezyalı üniversite öğrencileri bundan birkaç gün önce başkent Cakarta’da yaptıkları gösteride, Özgür Açe Hareketi’nin hükümete verdiği tavizleri protesto ettiler. Göstericilerden biri şöyle konuştu:

“Özgür Açe, ayrılıkçı bir organizasyon. Açe’de barış sağlanmasını istiyoruz ama bununla ilgili olarak yürütülen müzakereleri desteklemiyoruz. Gerillalar taviz verdiyse, bu, Endonezya’daki varlıklarını meşru kılacakları anlamına geliyor.”

Endonezya’daki milliyetçi politikacılarla ordudan yetkililer de anlaşmadan memnun değil. Özellikle de Endonezya ordusunun Açe Eyaleti’nden çekilecek olması koşulundan. Endonezya yasalarına göre, ordu bütçesinin üçte ikisi kendi kazandığı gelirlerden oluşuyor. Açe bölgesindeki bağımsızlık hareketi ile mücadele ordunun önemli gelir kaynaklarından biri idi. Bu yüzden geri çekilme koşulunu yerine getirip getirmeyeceği kuşkulu.

Anlaşma başarılı olacak mı?

Cakarta Üniversitesi siyaset bilimcilerinden Andi Widjajanto, Endonezya hükümeti ile Özgür Açe Hareketi arasında imzalanan anlaşmanın başarısının, anlaşmanın uygulanmasına bağlı olduğunun altını çiziyor. Widjajanto, Özgür Açe örgütünün farklı gruplardan oluştuğunu ve örgüt üzerinde kontrol sağlamanın hiç de kolay olmadığını belirtiyor:

“Barış anlaşmasını uygulamaya geçirirken çok çok dikkatli olmalıyız. Çünkü 2002 yılında sağlanan son uzlaşma, Özgür Açe Hareketi’nin silahsızlanması sağlanamadığı için başarısız olmuştu. AB ile Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nden gözlemciler de ne yazık ki baskı yapma olananağına sahip değiller. Yani Ekim ya da Kasım’a kadar sürecek kritik bir döneme giriyoruz.”

Ordu her duruma hazırlıklı

Endonezya Silahlı Kuvvetleri Komutanı Sutarto ise “Barış anlaşmasının yaşama geçirilmesinde başarısız olunursa, o zaman ordu müdahale eder” diyor. Bu da barış anlaşmasının koşullarından biri olan ordunun Açe Eyaleti’nden çekilmesi planları dikkate almaksızın herşeye hazırlıklı olunduğu mesajını veriyor.