AB ile Türkiye arasında liman kavgası

İngiltere’nin New Port kentinde AB dışişleri bakanları toplantısında, Türkiye’ye karşı yayınlanması kararlaştıran deklarasyon üzerinde tartıştı. Bakanların toplantı sonunda üzerinde anlaştığı taslak metinde, Türk hava sahası ve limanlarının Kıbrıs Rum Kesimi’ne açılması gerektiği vurgulanması, Türkiye’nin tepkisine neden oldu. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Türk liman ve havalimanlarının Kıbrıs Rum Kesimi’ne açılmasının Gümrük Birliği Anlaşması’na dahil olmadığını kaydetti. Ancak nihai karar önümüzdeki hafta Brüksel’de yapılacak toplantıya bırakıldı.

Taslak metinde, Gümrük Birliği Anlaşması’nı imzalarken, Türkiye’nin Kıbrıs Cumhuriyeti’ni tanımadığı yönünde yayınladığı deklarasyonun tek taraflı olduğu ve bunun ek protokolün bir parçası olmadığı belirtiliyor. Ayrıca Türkiye, Güney Kıbrıs’ı da kapsayan Gümrük Birliği Anlaşması’nı tam anlamıyla uygulamaya koymaya ve AB üyesi olan Güney Kıbrıs’la arasındaki ilişkileri normalleştirmeye çalışmaya çağrılacak. AB dışişleri bakanları, Türkiye’nin Güney Kıbrıs’ı resmen tanımaya yanaşmamasının ise pek yararlı olmadığı kanısında. Taslakta, Türkiye’nin tüm Birlik üyesi ülkelerle ilişkilerini normalleştirmesi de isteniyor.

“Uzlaşma 3 Ekim’den önce sağlanır“

Avrupa Birliği, 3 Ekim’den önce, sadece bu deklarasyon üzerinde değil, müzakerelerin çerçevesini belirleyecek ilkeleri de oybirliğiyle kabul etmek zorunda. Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları Konseyi Başkanı ve İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw da dışişleri bakanlarının gayrıresmi toplantısının ilk gününün ardından, gelecek hafta Brüksel’de büyükelçilerin yapacağı toplantıda bir uzlaşmaya varılabileceğini söyledi.

Alman Dışişleri Bakanı Joschka Fischer de durumun karışık olmasına ve müzakereleri daha başlamadan gölgeleyen Kıbrıs sorununa rağmen, şu ana kadar alınan sonuçtan memnuniyetini dile getirdi. Fischer, “3 Ekim’i unutun, gelin bunu erteleyelim, diyen olmadı” şeklinde konuştu.

Ancak Fischer, Türkiye’yi dolaylı olarak uyararak, Türk liman ve havalimanlarının Güney Kıbrıs gemi ve uçaklarının kullanımına açılmasını öngören Gümrük Birliği’ni uygulamaya koymasını istedi. Fischer bu konuda, “Bu noktada uyanıklık yapmamalı ve bu anlaşmanın güvenilirlik temelinde yürürlüğe girmesi için ortak olarak çalışmalıyız. Yerine ulaştırılması olanaklı olmayan malların girişine izin vermek birşeye yaramıyor” dedi.

Türkiye tepkili

Türkiye ise dışişleri bakanlarının bu tavrına tepkili yaklaşıyor. Türk Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ise Güney Kıbrıs gemilerinin bundan sonra da Türk limanlarına giremeyeceğini söylemişti. Nitekim, New Port’daki toplantıya giderken bu konuda benzer açıklamalarda bulunan Gül, Türk liman ve havalimanlarının Kıbrıs Rum Kesimi’ne açılmasının Gümrük Birliği Anlaşması’na dahil olmadığını kaydetti.

Toplantı boyunca Avrupa Birliği gayri resmi dışişleri bakanları toplantısına katılan Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, bugün ikili temaslarda bulunarak, müzakereler öncesi Türkiye'nin tutumu konusunda meslektaşlarına bilgi verdi. Gül'ün, muhataplarına, AB'nin tek taraflı deklarasyonunun şu anki haliyle Türkiye için kabul edilemez unsurlar içerdiğini belirtti. Gül, taslağın bu haliyle müzakerelerin devam etmesini zorlaştıracak nitelikte olduğunu söyledi.

Rehn: Protokol AB’nin kırmızı çizgisi

AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu temsilcisi Olli Rehn ise uyum protokolünün içeriği konusunda Türkiye'nin spekülasyon yapmamasını beklediklerini söyledi. Rehn, AB gayri resmi dışişleri bakanları toplantıları sırasında basın toplantısı düzenledi. Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül'ün yaptığı açıklamalara ilişkin bir soruyu yanıtlayan Rehn, limanların Rum kesimi bandıralı gemilere açılması konusunu AB ve Türkiye'nin farklı yorumlamasının ''ciddi bir endişe kaynağı'' oluşturduğunu ifade etti.

Rehn, protokolün tam uygulanmasının, ''AB Konseyi'nin kırmızı çizgisi olduğunu'' söyledi. Türkiye'ye müzakereler başlamadan önce yeni koşullar öne sürülemeyeceğini belirten Rehn, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin başlaması konusunu hiçbir üye ülkenin sorgulamadığını ifade etti ve 3 Ekim'de müzakerelerin başlayacağına ''makul'' bir biçimde inandığını söyledi.