1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

AB, İran seçimlerinden rahatsız

Martin Bohne24 Şubat 2004

AB Dışişleri bakanları zirvesinde İran'daki seçim süreci sert şekilde eleştirildi. Zirvede, Rusya ile mali ve ticari konularda yaşanan sorunlar da görüşüldü.

https://p.dw.com/p/AbO8
Fischer İran'la diyalog çabalarını başarısız olarak tanımlamamak gerektiğini söyledi
Fischer İran'la diyalog çabalarını başarısız olarak tanımlamamak gerektiğini söylediFotoğraf: AP

Dün aylık olağan toplantıları için Brüksel’de biraraya gelen AB Dışişleri Bakanları, görüşmelerinin sonucunda Avrupa ile yakınlaşma sürecindeki iki ülke hakkında eleştirel açıklamalar yapma zorunluğu duydular. Avrupalı bakanlar, İran’daki seçimlerin koşulları ve uygulanış biçimiyle bu ülkedeki demokratikleşme sürecine önemli zararlar verdiğini ve bunun AB ile ilişkilerin geleceğini zora sokan bir gelişme olduğunu vurguladılar. Avrupalı bakanlar, Rusya’ya yönelik benzeri eleştirilerin ardından ise, Moskova’nın sergilediği bu olumsuz tutumun, AB ile varolan ”Genişletilmiş Ortaklık ve İşbirliği” anlaşmasını olumsuz yönte etkileyeceğini belirttiler.

AB Dışişleri Bakanları, Cuma günkü seçimlerin tutucu güçlerin zaferiyle sonuçlanan İran’daki gelişmelerden rahatsızlık duyulduğunu saklamıyor. Bu nedenle kaleme alınan dünkü ortak açıklamada, reform yanlısı kişilerin aday olmasının engellendiği İran’daki seçim uygulamasının, ülkenin demokratikleşme sürecini olumsuz yönde etkilediği belirtiliyor.

İran'a sert eleştiri

İngiliz DIB Jack Straw’un diplomatik üslubun oldukça dışına çıkarak dile getirdiği eleştiri, bu olumsuz etkinin en çarpıcı işareti. ”Bu seçimlere hile karıştırıldığını zaten herkes biliyor” diyen İngiliz bakan, reform yanlısı adayların bir çok seçim bölgesinde listeye bile alınmadığını, seçime katılımın da 1997’deki orandan % 25 daha düşük olduğunu hatırlatıyor.

AB Dışişleri bakanlarının ortak resmi açıklamasında ise seçimlerin uygulanış biçiminden duyulan derin üzüntü ve hayal kırıklığı dile getiriliyor ve bunun genel demokratikleşme sürecine önemli bir darbe niteliği taşıdığı belirtiliyor. Avrupalı bakanlar, yine de Tahran yönetiminin reform girişimlerini sürdürmesine ilişkin ümitlerin varlığını koruduğunu kaydediyor.

Fischer temkinli

Alman Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, İran’daki son gelişmeler üzerine Avrupa’nın bu ülke ile başlattığı olumlu diyaloğun başarısız kaldığı yargısına varmanın doğru olmadığı görüşünde. Fischer: ”Çabaların bir işe yaramadığını iddia etmek biraz haksızlık olur. Ama yine de seçimin biz Avrupalıların umduğu gibi sonuçlanmadığı bir gerçek.”

Alman bakan, bu durumda AB’nin Iran ile ilgili politikasını değiştirip değiştirmeyeceği sorusunu karşılıksız bırakırken, İngiliz meslektaşı Jack Straw, seçimlerin uygulanış biçimiyle ilgili gelişmenin, birliğin İran ile ilişkilerini de farklı bir potaya taşıyabileceğini söylüyor.

İran'la ticaret anlaşması rafa kaldırıldı

Hatırlanacağı gibi AB ile İran arasında bir ticaret anlaşmasının oluşumu çabaları şimdiye değin bir sonuca varamamıştı. Belirsizliğini koruyan insan haklarına uyum sorunu ve İran’ın nükleer programı konuları nedeniyle ticaret anlaşması için sürdürülen müzakereler bir süredir rafa kaldırılmıştı.

Rusya ile sıkıntılar

Avrupalı bakanlar Rusla ile ilişkilerde de bazı sıkıntıların yaşandığını belirtiyorlar. Rusya bilindiği gibi AB ile varolan ortaklık sözleşmesinin, yeni AB üyesi ülkeler için de geçerli kılınmasını reddediyor.

Rusya konuyu pazarlık malzemesi yaparak, böyle bir uygulama için daha yüksek dış alım kotası, Kaliningrad kenti için daha fazla mali yardım ve Rusya vatandaşlarına uygulanan vize belirlemelerinin hafiflemesi gibi koşullar öne sürüyor.

Bu talepleri reddeden AB ise, Rusya ile varolan anlaşmanın yeni üyeleri de kapsamasının sadece formel bir adım sayıldığını ve Moskova’nın bu adımı reddetmesi halinde ise bunun sonuçlarına da katlanması gerektiği görüşünde. Bu konuda Alman Bakan Fischer: ”Ben bu anlaşmazlığın bir an önce giderilmesini diliyorum. Çünkü aksi halde oluşacak pratik sorunlar, varolan anlaşmanın öngördüğü yaptırımlar nedeniyle işi iyice içinden çıkılmaz bir konuma itecektir.”

Alman bakan bu olumsuz tavrını bırakacağı konusunda Moskova’dan bazı olumlu sinyaller geldiğini sözlerine ekliyor.