ABD ile Rusya arasında füze kalkanı pazarlığı

Amerikan New York Times gazetesinde yer alan habere göre, ABD Başkanı Barack Obama üç hafta önce üst düzey diplomatlar aracılığıyla Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'e bir mektup gönderdi. Obama, Moskova’nın İran’ın nükleer programının durdurulmasına destek vermesi halinde Washington’un Doğu Avrupa’ya füze kalkanı kurma planlarından vazgeçmeye hazır olduğunu iletti.

Reuters haber ajansı da Amerikan yönetimine yakın kaynakların Obama’nın Medvedev’e konuyla ilgili bir mektup yolladığını doğruladığını bildirdi. Yetkililerin verdiği bilgiye göre, Washington’un füze kalkanı planlarından vazgeçmesi için, Rusya’nın Tahran’la nükleer programını durdurma amacıyla yapılan uluslararası pazarlıkta yardımcı olunacağı yönündeki bir açıklaması yeterli olacak.

Rus medyası, ABD ile olası bir füze kalkanı pazarlığını enine boyuna işlerken, Kremlin'den yapılan açıklamalar, Amerikan Başkanı’ndan mektup alındığını doğruluyor.

"Rusya: Somut bir öneri yok"

Ancak Rus İnterfax haber ajansına göre, Rusya’ya Washington’dan füzesavar sisteminden vazgeçilebileceğine dair somut bir öneri gelmedi. Kremlin Sözcüsü Natalia Timakowa, Moskova'ya ulaşan Obama’nın mektubunda sadece mevcut global sorunlara yönelik öneri ve görüşlerin yer aldığını söyledi.

Uluslararası gözlemcilere göre, New York Times’ın iddiasına konu olan girişim temelde olumlu. Zira Moskova yönetimi öteden beri, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nde kurulması planlanan füzesavar sisteminin Rusya'yı tehdit ettiğini öne sürüyor. Ancak akıllara gelen soru, füzesavar sisteminden vazgeçilmesinin bedelinin ne olacağı? Rusya, İran’la arasındaki iyi ilişkilerini ve uluslararası arenada İran ile diğer ülkeler arasındaki arabuluculuk rolünü bu yüzden tehlikeye atar mı?

Çoğu gözlemcinin ortak görüşü, ABD Başkanı Obama’nın her halükarda füzesavar sistemi planından vazgeçeceği yönünde. Mevcut mali kriz savunma planlarının gözden geçirilmesinin önemli etmenlerden biri. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da bir süredir füzesavar sistemi planlarından vazgeçileceğine dair umutlu konuşuyordu. Lavrov, Ocak ayında konuyla ilgili yaptığı açıklamada şöyle demişti:

“Füzesavar sistemiyle ilgili olarak Başkan Obama’nın mola verme niyetinde olduğunun farkındayız. Bunun sadece mali krizle ilgisi yok. Projeyi inceleyerek, etkinliğini maliyetiyle tartmak istiyor. Bu esnada Rusya’nın 2007 yılında getirdiği önerisini de göz önünde bulunduracağını düşünüyoruz. Rusya, ABD ve Avrupa’yla ortak füzesavar sistemi önerisinde bulunmuştu.”

Bush yönetimi ısrarcı olmuştu

George Bush döneminde gündeme gelen projeyle ABD, İran ve Kuzey Kore’den gelebilecek olası tehditleri gerekçe göstererek Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne füze savunma sistemi yerleştirmek istediğini açıklamıştı. ABD’nin gerekçesini inandırıcı bulmayan Rusya’nın tüm itirazlarına rağmen Washington, Prag ve Varşova yönetimleriyle füzesavar sisteminin bu ülkelere konuşlandırılmasına ilişkin anlaşmaları 2008’de imzalamıştı.

Çek Cumhuriyeti: “Bilgimiz yok"

Çek Cumhuriyeti, Amerikan yönetiminin füzesavar sisteminden vazgeçebileceğine dair haberler konusunda, henüz resmi bir açıklama gelmediğini duyurdu. Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zuzana Opletalova, Alman haber ajansı dpa’ya yaptığı açıklamada, “Başkan Obama’nın 5 Nisan’da ülkelerine yapacağı ziyareti beklediklerini ancak yeni Başkan’ın konuyla ilgili tüm olasılıkları değerlendirmesinin doğal olduğunu” söyledi. Projenin başlatılmasının gecikebileceğini ve bunun da büyük bir sorun olmadığını söyleyen dışişleri bakanlığı yetkilisi, “ayrıca İran’ın nükleer programından vazgeçeceğine dair herhangi bir sinyal de yok” diye konuştu.

Rusya’nın İran konusunda nasıl bir tutum izleyeceği merakla beklenirken, uluslararası gözlemciler, Moskova'nın Tahran’la ilişkilerinde “zaman kazanma taktiği” izlediğini savunuyor. Buna örnek olarak da, Şubat ayı ortasında İran Savunma Bakanı Mustafa Naccar'ın son Moskova temasları gösteriliyor. Naccar, Moskova'da ülkesinin Rusya’nın söz verdiği S-300 tipi uzun menzilli uçaksavar roketlerini beklediğini iletmiş ancak silahların teslim tarihine dair bağlayıcı bir yanıt alamamıştı. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise her fırsatta ABD ile ilişkilere verdiği önemi dile getiriyor. Lavrov, son dönemde yaptığı açıklamalarda, “Biz eşit koşullardaki diyalogdan yanayız. ABD ile ilişkilerde devamlılık istiyoruz. Ancak ilişkilerimizin düzeyi geçtiğimiz yıllardaki gibi olmamalı. Çünkü bu durum kimseyi memnun etmeyecektir.” demişti.

Clinton, Moskova yolcusu

Moskova, karşılıklı saygı ve eşitlik istiyor. İyi ilişkilerin bedelinin ne olacağıysa Amerikan Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'un Cuma günü Moskova'ya yapacağı ziyaret sırasında netleşebilir.