ABD ve Rusya'nın Gürcistan planları

dpa

Devlet başkanlığını geçici olarak devralan Parlamento Başkanı Nino Burcanadze, 45 gün içinde seçimlerin yapılacağını taahhüt ediyor. Karadeniz kıyısındaki küçük ama stratejik önemi büyük Gürcistan’da söz sahibi olmak isteyenler arasında, ABD ve Rusya da bulunuyor. Bu iki rakip ülke, çıkarlarını kollayacak kişinin artık “yaşlı kurt” Şevardnadze olmadığının farkında.

Dün akşam muhalefet yanlıları bayraklarını dalgalandırarak, Şevardnadze’nin istifasını kutlarken, ABD de kendi çıkar hanesine 1 puan ekliyordu. Tiflis’deki yeni iktidar sahipleri Saakeşvili ve geçici Devlet Başkanı Burcanadze, ABD’nin desteklediği politikacılar. Rusya Dışişleri Bakanı İvanov ise iktidar değişiminin barışçıl yollarla gerçekleşmesi için arabulucu rolüyle yetinmek zorunda kaldı.

Şevardnadze ABD'nin tek muhatabıydı

Soğuk savaşın sona ermesine büyük katkısı olan Eski Sovyetleri Birliği Dışişleri Bakanı Şevardnadze, yıllar boyunca Washington’un Gürcistan’daki tek muhatabıydı. Gürcistan petrol kaynaklarına sahip değil gerçi ama Azerbaycan petrolünün Tiflis üzerinden Türkiye’ye akması planlanıyor. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı 2,5 milyar euroya malolacak. Projenin gerçekleştirilebilmesi için ABD mali yardımda bulundu. ABD, 11 Eylül’ün ardından, terörizmle mücadele kapsamında, Gürcistan’a askeri eğitim uzmanları gönderek, bu ülkede askeri varlığını oluşturmayı başardı. Ancak ABD artık, Şevardnadze’nin Gürcistan’da istikrarı koruyabilecek durumda olduğuna ilişkin güvenini yitirmişti.

Şevardnadze'ye iktidarı bırakması önerisi

ABD’nin eski Dışişleri Bakanı James Baker, geçen Temmuz ayında eski dostu Eduard Şevardnadze’ye, muhalefete bazı ödünler vererek, 2005 yılında barışçıl yollarla iktidarı devretmesi için telkinde bulundu. Ancak Gürcistan Devlet Başkanı bu önerilere uymadı.

Şimdi Moskova’daki siyasi gözlemciler ABD’ni, Gürcistan’da, 2001 yılında Sırbistan Devlet Başkanı Miloşeviç’in devrilmesiyle sonuçlanan darbe modelini uygulamakla suçluyorlar. Rus gözlemciler, 1990 yılında Belgrad’daki batı yanlısı muhalefeti destekleyen ABD büyükelçisi Richard Miles’ın, aynı yöntemi Tiflis’de de uyguladığına dikkat çekiyorlar.

Rusya da yönetimin değişmesini istiyordu

Rusya yönetimi, Şevardnadze’den sonra kim gelirse gelsin, eski liderden dahi iyi olacağı görüşünde. Şevardnadze, Rusya’da sevilen bir politikacı değildi. Eduard Şevardnadze, Mihail Gorbaçov’la birlikte Sovyetler Birliği’nin çökmesine neden olan, milliyetçi Gürcü olarak kabul ediliyor. Moskova yönetimi yıllar boyunca Tiflis hükümetine karşı çeşitli baskı yöntemleri uyguladı. Bölücülerin yol açtığı çatışmalar, Rus askeri üsleri ya da enerji sevkiyatındaki kısıtlamalar, bu baskı araçlarından bazılarıydı.

Rusya'nın planları suya düştü

2 Kasım’da yapılan parlamento seçimlerinin ardından Rusya zafere ulaştığını sandı. Şevardnadze, Rusya’nın desteklediği Aslan Abajidze ile ittifaka gitmek zorunda kalıyor, böylece Abajidze’ye Şevardnadze’nin yerini almak için fırsat doğuyordu. Ancak Sakaşvili’nin geçen Cumartesi günü parlamentoyu basması Moskova’nın planlarını bozdu.

Gürcistan’da, Sakaşvili ya da Burcanadze liderliğindeki Amerikan güdümlü bir yönetime karşı Rusya’nın uzun vadede nasıl tepki vereceği bilinmez. Dünya politikasının mengenesinde ezilen Gürcistan’ın gerek batı dünyası, gerekse Rusya ile iyi ilişkilere ihtiyacı var. Çünkü hem batının yatırımları hem de Rusya’da yaşayan 500.000 Gürcü’nün gönderdiği paralar, Gürcistan’ın önemli gelir kaynaklarını oluşturuyor.