AB'de Kıbrıs sıkıntısı
26 Nisan 2004
Kıbrıs’ta cumartesi günü yapılan referandumun böyle sonuçlanması bekleniyordu. Durum böyle olunca da, diplomatik ve siyasal çevrelerde yapılacak açıklamalar, sonuç belli olmadan kaleme alınmıştı bile. Ancak Rum kesiminde alınan sonuç, Avrupa Birliği’ni zor duruma düşürdü. Nitekim yapılan açıklamalarda ”üzülüyoruz”, ”kaçırılan fırsat” ya da ”büyük siyasal zarar” sözlerinin ardında derin bir kızgınlık yatıyor.
Özellikle AB’nin genişlemesinden sorumlu üyesi Günther Verheugen, ağır bir siyasal darbe alırken, AB‘nin genişlemesine imza koyan üye ülkelerin liderleri de Rum kesimi tarafından aldatıldıkları hissine kapılmış durumdalar. Nitekim pazarlık, ”Rum tarafı birleşmeye evet diyecek, ödül olarak da Avrupa Birliği’ne alınacaktı” şeklindeydi.
BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın planına, Ada‘nın önce kuzey kesiminin "hayır" demesi bekleniyordu. Ancak son aşamada, Rum kesimi hükümetinin ortaya attığı güvenlik nedenlerini, Avrupa Birliği Komisyonu üyesi Verheugen ”saçma” buluyor. Verheugen, Türkiye’nin AB üyesi bir ülkeyi askeri açıdan tehdit etmesi şeklindeki bir düşünceyi kabul etmediğini belirtiyor.
Rum kesimi tek başına üye oluyor
Brüksel’de, Rum kesiminin ret oyuna daha çok mali nedenlerin sebep olduğu tahmin ediliyor. Avrupa Birliği ülkelerinin liderleri ise her ne kadar Kıbrıs Rum kesimine kızsa da genişleme süreci çerçevesinde 1 Mayıs’ta Dublin’de yapılacak törene Kıbrıs Rum kesimi Başbakanı Tassos Papadapoulos da katılacak. Böylece tüm Kıbrıs, Avrupa Birliği üyesi olacak.
Ancak bu sonucun haksızlık olduğunu savunan Verheugen, ”Kıbrıslı Rumlar Avrupa Birliği üyesi olacak ve birliğin tüm nimetlerinden yararlanacak. Türkiye de adaylık için bekliyor ve bu sürecin çıkarlarından yararlanıyor. Geride kalanlar bir tek Kıbrıslı Türkler olacak. Bu da bir bakıma haksızlık olacaktır" diye konuşuyor.
AB’nin B planı
Avrupa Birliği bu çerçevede bir B planı geliştirdi. Planda, Ada‘nın kuzey kesimine mali yardımlar öngörülüyor. Ayrıca sınırlar konusunda da bazı ayrıcalıklar tanınacak. Nitekim, Avrupa Birliği sınırları tüm Ada‘yı kapsarken, sınır denetimleri yine Ada‘nın bölündüğü yerde, yeşil hatta yapılacak. Yine de bu sınır denetimleri, Ada‘daki Türkler‘i dışlamayacak, Rum tarafı, Türk tarafının serbest dolaşım hakkını garantiye almak zorunda kalacak.