AB'den Kuzey Kıbrıs atağı

Romano Prodi başkanlığındaki Avrupa Birliği Komisyonu, Türkiye’nin aylardır beklediği, Kuzey Kıbrıs’ın ekonomik izolasyonuna son verilmesine yönelik önerisini bugün onayladı. Kuzey Kıbrıs’la ilgili 7 sayfadan oluşan, AB Komisyonu’nun altı genel müdürlüğünün işbirliği halinde çalışarak sonuçlandırdığı yönetmelikte, prensip olarak Kuzey Kıbrıs ile AB arasında "doğrudan ticaretin" yapılacağının altı çiziyor. Ayrıca Kuzey’e, proje karşılığı 259 milyon euro mali yardım vadediyor. Belge, Kuzey’deki deniz ve havalimanlarından ticaret yapılabilmesine ilişkin hiçbir ifadeye yer vermiyor. Ancak, ticaret için başka bir yol da bırakmıyor.

Doğrudan ticarette bütün sorumluluğun, Kuzey Kıbrıs Ticaret Odası’nda olması öngörülüyor. Buna göre, Ticaret Odası, malların ”sertifikasını” vermekle sorumlu kılınıyor. Malların kontrolünde ise, AB uzmanlarının Ticaret Odası’na yardım edeceği belirtiliyor. Kuzey Kıbrıs mallarının AB pazarına açılabilmesi için de A’dan Z’ye, adanın kuzey bölümünde üretilmesi gerekli. Bununla birlikte her türlü hayvan ürünlerinin ihraç edilmesine, sağlık nedenleri ile yasak getiriliyor. Güney Kıbrıs’a dış ticarette hiçbir müdahale hakkı tanımayan Komisyon, belgede Rum yönetimine bu konuda atıfta bulunmuyor.

Verheugen’ın açıklamaları

AB’nin Genişlemeden Sorumlu Komiseri Günther Verheugen, Kuzey Kıbrıs ile doğrudan ticaret önerisinin, iki toplumu yakınlaştırmak amacını taşıdığını belirtti. Bu önerinin, Kuzey Kıbrıs’ın "devlet" olarak tanındığı anlamına gelmediğini söyledi.

Verheugen, bu girişimin çok önemli bir siyasi anlamı olduğuna dikkat çekerek, amacının da iki toplumu yakınlaştırmak ve birleşik Kıbrıs’ın AB’ye üyeliğine yardımcı olmak şeklinde özetledi. Verheugen, ayrıca yakın gelecekte Kuzey Kıbrıs’a yapılacak yatırımların artacağını ifade etti.

Avrupa Konseyi’nde de onaylanması gerekiyor

Komisyon’un önerisi, bugün öncelikle AB’nin büyükelçiler düzeyinde toplanacak Avrupa Konseyi toplantısında tartışılacak. Ancak Rumlar’ın engellemeye çalışması nedeniyle, onaylanarak yürürlüğe girmesi zaman alacak. Öte yandan, Rumlar’ın şimdilik elleri kolları bağlı görünüyor.

Çünkü, Brüksel doğrudan ticaret kararını alabilmek için Güney Kıbrıs’ı ”by-pass” etmenin yolunu buldu. Buna göre, Kuzey Kıbrıs’a ilişkin önerinin, AB’de ”oybirliği” yerine, ”nitelikli çoğunluk” ilkesi ile karara bağlanması isteniyor. Gerekçe olarak da Kuzey Kıbrıs’ın, AB Gümrük Birliği alanı dışında olması gösteriliyor.

İşte bu nedenle, AB’nin üçüncü taraf ile yaptığı dış ticarette başvurulan, AB anlaşmasının 133. maddesinin işletilmesi gerektiğini savunuluyor. Birlik içinde bu maddeye giren kararlar, AB’nin ”nitelikli oy” ilkesi esasına göre alınıyor. Rum yönetimi ise, bu görüşe şiddetle karşı çıkıyor. Komisyon’un hukuki gerekçesinin kabul edilemez olduğu iddiasını ortaya atarak, 133. maddenin sadece ”üçüncü ülkeler” için işletilebileceğini ileri sürüyor.

Kuzey’e ekonomik yardımda sorun yok

Komisyon ayrıca, Kuzey’e 259 milyon euro proje karşılığı mali yardım önerdi. Bu konuda, Rumlar itiraz etmediği için paranın verilmesi konusunda bir sorun çıkması beklenmiyor. Ancak, Avrupa Parlamentosu’nun son olarak görüşünü belirtmesi gerekiyor. Bürokratik nedenlerle, paranın serbest bırakılması da, eylül ayını bulacak gibi görünüyor.

Projelere, Kuzey Kıbrıs, 25 üye ülke ve Türkiye’nin içinde bulunduğu aday ülkeler katılabilecek. Projenin kabul edilebilmesi için, Kuzey’in kalkınmasına yardımcı olması gerekiyor. Altyapı, ulaşım, AB’ye uyum, sosyal ve ekonomik kalkınmaya ilişkin projeler kabul edilebilecek. 2004 - 2006 yılları arasında geçerli olacak mali yardımın dağılımı ise şu şekilde: 2004 yılında 6 milyon Euro, 2005’de 114 milyon Euro ve 2006’de 139 milyon Euro.