Aceh ve Sri Lanka’da iki yıl sonra…

Bundan iki yıl önce, 26 Aralık 2004’te Hint Okyanusu’nda meydana gelen 9 büyüklüğündeki depremin ardından oluşan tsunami, Güneydoğu Asya’yı adeta yerle bir etti. Tsunami nedeniyle Endonezya, Hindistan, Sri Lanka, Malezya, Tayland, Maldivler, Myanmar, Bangladeş ve Doğu Afrika’da Kenya, Seyşel Adaları, Somali, Tanzanya ve Madagaskar’da yaklaşık 250 bin kişi hayatını kaybetti. Ayrıca doğal yaşam alanları da harap oldu.

Tsunamiden en çok zarar gören ülke Endonezya’ydı. 130 bin kişi öldü, yarım milyon insan evsiz kaldı. En büyük hasar ise Aceh Eyaleti’ndeydi. Ancak tsunaminin üzerinden geçen iki yıl içerisinde yeniden yapılandırma çalışmalarında önemli mesafeler katedildi. Yıkılan 120 bin evin yerine yaklaşık 60 bin bina inşa edildi. 750 okulda eğitim başladı. Hollanda’nın yardımıyla sadece sekiz ay içerisinde Malahayati yeni bir limana kavuştu. Bu limana demirleyen gemiler, inşaatlar için malzeme getiriyor.

Bölgedeki yardım çalışanları da kat edilen mesafeden memnun. Yeniden imar çalışmaları konusunda bilgi veren Alman Kızıhaç Örgütü’nün bölgede görev yapan ekibinin lideri Christoph Müller, “Evlerin inşa edilmesine öncelik verildi. Buna paralel olarak sağlık ve eğitim ile ilgili çalışmalar yürütüldü. Ama 2007 ve 2008’de sağlık ve eğitimle ilgili çalışmalara daha fazla eğilmek gerek. Görevliler eğitilmeli, iletişim sağlanmalı“ diyor.

Uluslararası yardımlar

Dev dalgaların açtığı yaralar, uluslararası yardımlarla sarılmaya çalışılıyor. Tsunami felaketinden etkilenen yerlere yardım eden ülkelerden biri de Almanya. Almanya Kalkınma Bakanlığı, Aceh için 44 milyon euro kaynak ayırdı. Bu paranın büyük bir kısmı bölge başkenti Banda Aceh’teki bir hastanenin yapımında kullanıldı.

Ayrıca Alman devletinin sağladığı kaynaklarla bir konut projelesi finase ediliyor. Yıl sonuna kadar yaklaşık 3 bin konutun inşasının tamamlanması öngörülüyor. Ancak uluslarası yardımlar kesildikten sonra Aceh’te işlerin nasıl yürüyeceği, yetkilileri şimdiden kara kara düşündürüyor. Alt yapının yetersizliği sebebiyle yabancı yatırımcıların bölgeye ilgi gösterecekleri şüpheli.

Almanya’nın resmi yardım programı 2009 yılına kadar devam edecek. Ayrıca Aceh’i bir süre önce ziyaret eden Almanya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Yardımı Bakanı Heidemarie Wieczorek-Zeul, bakanlık fonunu 185 milyon euroya yükselttiklerini açıkladı.

Sri Lanka’da çalışmalar yavaş

Endonezya’dan sonra tsunamiden en çok zarar ülkelerden biri de 35 kişinin can verdiği Sri Lanka idi. Burada da yeniden yapılandırma çalışmaları uluslararası yardımlarla kotarılıyor. Yıkılan yaklaşık 100 bin evin yarısı yerine yenileri yapıldı. Ne var ki Sri Lanka genelinde çalışmalar aynı hızla ilerlemiyor.

Zira güneydeki turistik bölgelerde, yıkılandan çok daha fazla bina inşa edilirken, kuzeyde ve doğuda ise çok da yardım çalışmaları zorlukla yürütülüyor. Nedeni ise Tamil gerilları ile hükümet güçleri arasındaki çatışmalar. Sadece bu yıl 200 bin kişi çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kaldı; hatta tsunamizedeler için kurulan bazı barınaklar bile bu çatışmalarda yerle bir edildi.

Ancak Sri Lanka hükümeti adına Tamil gerillalarıyla barış müzakerelerini yürüten Palita Kohona ise bölgesel farklılıklar olmakla birlikte, tsunami sonrası önemli başarılara imza atıldığını savunuyor. Kohona, “Başbakan, doğu bölgelerinde yeniden yapılandırma çalışmalarının hızlandırılması için emir verdi. Ancak genele bakıldığında, tsunami sonrası en çok gelişme kayeden ülkü Sri Lanka. Fakir bir üçüncü dünya ülkesinin, böylesi bir felaketten sadece iki yıl sonra yeniden inşa çalışmalarının yüzde 60’ını 70’ini tamamlamış olması bence övgüye değer“ diyor. Yönetim, Sri Lanka’nın başlıca sorunlarından olan altyapı meselesini gelecek aylarda çözmek için kolları sıvamış durumda. Bunun yanı sıra bir de evleri yıkan vahşi filler yönetimin başını ağrıtıyor.

Yardımlar adaletsiz dağıtılıyor

Uluslararası yarım paralarının tsunamiden etkilenen tüm Sri Lankalıların derdine derman olmadığını söyleyen BM Habitat Programı Sri Lanka Sorumlusu David Evans ise yardımların adaletsiz dağılımının ülkede yeni gerilimler yarattığına dikkat çekiyor: “Sri Lanka’da yıllardır ihtilaflar yaşanıyor. Bu ülkenin yeni gerilimlere ihtiyacı yok. Sahil şeridinde yaşayan insanlar, birkaç yüz metre ötede, aynı kötü koşullar içinde yaşayan insanlardan daha fazla yardım görüyor.“

Yardımların daha iyi koordine edilmesi ve yarım kuruluşları arasındaki rekabetin azaltılması gerektiğini belirten BM Habitat Programı Sri Lanka Sorumlusu Evans’a göre ayrıca, ülkenin yeniden inşasının aylar değil yıllar alacağını kabul etmek gerek...