Afganistan'ın desteğe ihtiyacı var

Merkezi Almanya’nın Bonn kentinde bulunan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi’nin Afganistan masası yöneticisi Dr. Conrad Schetter, Afganistan’da yönelik yardım çalışmalarının son beş yılını şöyle özetliyor:

“Afganistan’da son beş yıl içindeki yeniden yapılandırma çalışmalarında sürekli olarak bir kaos ortamı hakimdi. Aynı anda ayrı ayrı kişiler, yapılan çalışmalara müdahele edip durdu. Yani yeniden imar süreci esnasında tüm bu aktörleri aynı çatı altında toplayamamak gibi bir sorun ortaya çıktı ve bu henüz aşılamadı. Bunun sonucu olarak da bugüne kadar Afganistan’a yapılan yardımların büyük bir bölümü koordinasyon işlerine harcandı. Paralar, yardımların koordinasyonuna giderken, asıl yardım faaliyetleri için elde fazla bir miktar kalmadı.“

Hedef yardımların iyi koordine edilmesi

Avrupa Birliği ve G8 dönem başkanlıklarını yürüten Almanya’nın evsahipliğinde düzenlencek toplantıda yardımların daha iyi koordine edilebilmesi için alınabilecek önlemler masaya yatırılacak. Afganistan uzmanı Dr. Conrad Schetter, Afganistan’a yardım çalışmalarında karşılaşılan ve bir türlü de aşılamayan sorunları şöyle sıralıyor:

“Afganistan’da bu yardımları gerekli yerlere ulaştıracak, kanalize edecek kurum ve kuruluşların olmaması büyük bir sorun teşkil ediyor. Resmi makamların yanısıra sivil toplum kuruluşları alanında da bu eksiklik sözkonusu. Bu da yeniden yapılandırmaya ilişkin teorideki planların pratiğe dönüşmesini engelliyor. Yerel muhatap bulma sıkıntısı nedeniyle de yardımlar doğrudan Afgan halkı yerine başka kanallar aktarılıyor.“

Yardım paketi

Amerikan Dışişleri Bakanı Condoleeza Rice, Berlin’de düzenlenecek Afganistan’a yardım toplantısında ülkesinin 8 milyar 600 milyon dolarlık bir yardım paketi sunacağını açıkladı. Bu paranın büyük bir bölümü Afgan güvenlik kuvvetlerinin eğitim ve teçhizatı için harcanılması öngörülüyor. Ancak Bonn’daki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi’nin Afganistan masası yöneticisi Dr. Conrad Schetter, “Afganistan’daki sorunlar yılda bir kez düzenlenen yardım konferanslarıyla çözülebilir mi?“ şeklindeki soruya temkinli yaklaşıyor:

“Tabii bu temenni ediliyor. Bundan tam bir yıl önce Londra’da yapılan konferansta da yardımların daha iyi koordine edilmesi kararlaştırılmıştı. Ancak burada bir kısır döngüye düşülüyor. Çünkü bu tür konferansların başrollerinde hep aynı kişiler malum konuları tartışıyor. Ancak teorik kararları pratiğe geçirek çözümler bir türlü üretilemiyor. Bu tür konferansları hafife almak istemiyorum ama Berlin ya da Londra’da konuşulanların ötesinde asıl önemli olan Afganistan’da nelerin değişeceği, oradaki aktörlerin ve çıkar gruplarının ortak paydalarda nasıl buluşturulacağı. Bu noktadan bakıldığında Afganistan’daki yeniden yapılandırma çalışmalarına yönelik stratejilerin baştan aşağı değiştirilmesi gerekiyor.“

Afyon üretiminin ekonomideki yeri

Bugün Afganistan ekonomisi yaklaşık yüzde 35 oranında afyon üretimine endeksli. Bu ise uyuşturucu ve savaş baronlarının potansiyel bir tehlike olarak varlıklarını sürdürmeleri soncunu doğuruyor. Gözlemciler, afyon üretiminin büyük ölçüde azaltılmasını ve çiftçilere başka alternatifler sunulmasını ve bu konuda teşvik projeleri geliştirilmesini öneriyorlar. Afganistan uzmanı Dr. Conrad Schetter, etkin bir yardım koordinasyonu için alınabilecek önlemleri şöyle sıralıyor:

“En büyük sorunun, yardımların Afgan halkına ulaştırılamaması olduğunu söylemiştim. Şimdi bunun tam tersinin olması, yani artık yardımların gerçekten ihtiyacı olan kişilere ulaştırılması gerekiyor. Sade Afgan vatandaşının gözüyle olaylara bakacak olursak, uluslararası yardım kuruluşları çantalar dolusu parayla oraya gidiyor ve önce kendi yaşamlarını kolaylaştırmaya yönelik yatırımlar yapıyor. Vatandaş ise bu pastadan hemen hemen hiç pay alamıyor. Halkın güveni ve desteği kaybedilmek istenmiyorsa, o zaman bu yeniden yapılandırma sürecinin salt Afgan halkının yararına olduğu ve çalışmaların onlar için sürdürüldüğü ortaya konmalıdır. Örneğin yoksullukla mücadele konusunda somut projeler geliştirilmelidir. Afgan hükümeti bünyesinde bu yardımları koordine edecek kurumlar oluşturulmalı. Devletin daha iyi yapılandırılmasına yönelik yatırımlar yapılırsa, yardımlar da ancak o zaman işe yarayacaktır.“