AİHM’den üniversitede sakal yasağına onay

AİHM, söz konusu başvuruyla ilgili değerlendirmesinde, bazı üniversiteler tarafından uygulanan sakal yasağının bireyin ifade, düşünce, inanç, vicdan ve eğitim özgürlüklerinin ihlali anlamına gelmediği sonucuna vardı. Dava başvurusunu yapan Mahmut Tığ, 8 Kasım 1999 tarihinde üçüncü sınıfında eğitim gördüğü Kocaeli Üniversitesi Elektronik Mühendisliği Bölümü’ne alınmamış, bu kararı protesto amacıyla Türk mahkemeleri önünde yaptığı başvuruları da kaybetmişti.

Danıştay, konu hakkında 13 Haziran 2002 tarihinde açıkladığı kararında, sakalla ilgili uygulamanın Kocaeli Üniversitesi Senatosu’nun 2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanunu çerçevesinde, yürürlükte olan yasalar ve Danıştay ve Anayasa Mahkemesi içtihatlarına göre gerçekleştiğine hükmetmişti.

Danıştay’ın bu kararı üzerine 3 Şubat 2003 tarihinde AİHM’ye başvuran Tığ, sakallı olduğu için üniversiteden uzaklaştırılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade, inanç, düşünce, özel yaşam, adil yargı ve eğitim özgürlükleriyle ilgili maddelerine aykırı olduğu iddilarıyla Türkiye’den davacı olmak istedi. Başvuruyu birkaç gün önce inceleyen Fransız yargıç Jean-Paul Costa başkanlığındaki AİHM 2. Dairesi Mahmut Tığ ve avukatları tarafından sunulan tüm tezleri reddetti.

“Özel yaşam hakkı ihlal edilmedi”

Mahkeme, sakala getirilen yasağın “bireyin özel yaşam hakkının ihlali” olduğunu savunan Tığ’a, “Sakalın fiziksel görünüşünüzün bir yönü olduğunuzu söylüyorsunuz, ancak üniversite kampüsüne girişiniz 9 Aralık 1999 tarihinde engellendi. Oysa bu engellemeye neden olan senato kararı 10 Eylül 1998’de alınmış. Dahası sakalınızı kestikten sonra üniversiteyi bitirebilmişsiniz. Özel yaşam hakkınızın ihlali söz konusu değil” yanıtını verdi.

AİHM yargıçlarının, sakal yasağıyla düşünce, ifade ve inanç özgürlüklerinin ihlal edildiğini ileri süren Tığ’a yanıtı ise “Sakalı özel inançlar veya dini düşünceler için taşımadığınızı söylüyorsunuz. O halde din ve vicdan özgürlüğünüzün ihlali söz konusu olamaz. Sakal yasağıyla herhangi bir görüşü ifade etmenizin engellendiğine dair de kanıt bulunmuyor” oldu.

Strasbourg yargıçları, Mahmut Tığ’ın eğitim hakkının ihlal edildiği tezine de “Kocaeli Üniversitesi Elektronik Mühendisliği Bölümü’ne sakallı da olsa kabul edildiniz ve sakal yasağıyla ilgili uygulamaya rağmen eğitiminizi orada tamamladınız. Dolayısıyla uygulama eğitim hakkınız önünde engel teşkil etmemiştir” yanıtını verdiler. AİHM, Mahmut Tığ’ın Türk mahkemeleri önünde adil yargılanmadığına ilişkin tezlerini de tamamen geri çevirdi.

Türban davası

AİHM, 29 Haziran 2004 tarihinde “türban davası” olarak anılan Leyla Şahin adlı davacının açtığı davada aldığı kararda da Türkiye’de üniversitelerdeki türban yasağını AİHS ile uyumlu bulmuştu. AİHM’nin temyiz organı olan Büyük Daire gündeminde olan bu davada nihai kararın ilk karardan değişik olması beklenmiyor.