Yoksulluk giderek artıyor

Almanya'daki yaşlı göçmenlerin içinde bulunduğu durum gözönünde bulundurulduğunda, 1969 yılında Almanya'ya gelen 65 yaşındaki Eser Gökler'in durumunun bir istisna oluşturduğu gözleniyor. Almanca öğrenen Gökler üniversitede iktisat eğitimi almış. Birçok büyük firmada denetmen olarak çalıştıktan sonra iş hayatına serbest olarak devam etmiş. Kazandığı parayı emlağa yatırmayı tercih etmiş. Evi olduğu için kira ödemiyor. 1200 euro emeklilik maaşını da aldığı kiralar sayesinde iki katına çıkarabiliyor.

İstatistikler karamsar

İstatistikler Almanya'daki yaşlı göçmenlerin durumunun hiç de parlak olmadığını gösteriyor. 1960 ve 70'li yıllarda Güney ve Doğu Avrupa'dan çalışmak amacıyla Almanya'ya milyonlarca göçmen geldi. Birçoğu ülkesindeki yoksulluktan kaçmak istiyordu. Almanya ekonomisi atılım yapmıştı ve işgücüne ihtiyaç duyuluyordu. Misafir işçiler daha iyi bir hayat vaadiyle çelik fabrikaları, madenler ya da otomotiv firmalarında çalıştılar. Ama bunlardan çok azı refah içinde bir hayat sürdürdü.

Yaşlı göçmenlerin yüzde 40'ı yoksul

Hans Böckler Vakfı'na bağlı Ekonomi ve Sosyal bilimler Enstitüsü'nün yaptığı bir araştırmaya göre Almanya'da emeklilik yaşındaki göçmenlerin yüzde 40'ından fazlası yoksulluğun pençesinde. Buna göre göçmenler arasında yoksulların sayısı, yaşıtları Alman vatandaşlarından üç kat fazla. Peki, yoksulluk neye göre belirleniyor? AB kriterlerine göre, ülkedeki ortalama gelirin yüzde 60'ından az kazananlar yoksul ya da yoksulluk tehlikesi içinde. Örneğin Almanya'da yalnız yaşayan ve aylık net geliri 848 euronun altında kalanlar yoksul kategorisine giriyor. Çiftler için belirlenen yoksulluk sınırı rakamı ise 1278 euro. Hans Böckler Vakfı Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde bu araştırmayı yapan sosyal bilimci Eric Seils şöyle konuşuyor:

"Bir hane ya tamamen yoksul ya da değil. Örneğin bir hanede iki kişi yaşıyorsa ve eşlerden biri 848 euro kazanıyorsa, diğerinin ise hiçbir geliri yoksa, o zaman ikisi de yoksul sayılıyor."

Yoksulluk neden göçmenleri vuruyor?  

Peki, ama yaşlı göçmenler arasında yoksulların oranının bu kadar yüksek olmasının nedeni ne? Sosyal bilimci Eric Seils, bunu şöyle açıklıyor:

"Buraya ilk gelen göçmenler aslında eğilime bakıldığında daha iyi ödeyen büyük işletmelerde çalıştılar ama orada basit, vasıf gerektirmeyen işler yaptılar ve genellikle düşük ücretler aldılar. İkinci bir nedense 80'li yıllarda sanayisizleşme sırasında bu işletmelerin kapanmış ve yabancı kökenliler arasında işsizlerin sayısının Alman işsizleri geçmiş olması. Sonuç olarak yabancılar normalde yoksullukla karşı karşıya gelmeyen memurlar arasında çok cüzi bir oranı teşkil ediyor."

Ancak göçmenlerin emeklilik döneminde zorluklar yaşaması yeni bir durum değil. 2006 yılında Alman Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü'nün yaptığı araştırma yabancı kökenliler arasında artan yoksulluğa dikkat çekmişti. Sosyal bilimci Seils'a göre o dönemden bu yana değişen, yoksulların sayısındaki artış. Seils yoksul olan yaşlı göçmenlerin sayısının 170 binden 270 bine çıktığını, bu rakamın önümüzdeki dönemde daha da artacağını söylüyor.

Daha sonraki göçmen nesilleri yaşlılıkta yoksulluktan korumayı amaçlayan Baden Württemberg'deki Alman Emeklilik Sigortası 2009 yılında çok sayıda kuruluş ve eyalet Uyum Bakanlığı ile birlikte büyük bir proje başlattı. Alman Emeklilik Sigortası Genel Müdürü Andreas Schwarz yaşlı göçmenlere ulaşmak için kısa adı NEMIGUSS olan, bir Göç ve Sosyal Güvenlik Ağı kurduklarını söylüyor. Bu ağla özellikle Türk, İtalyan ve Yunan yaşlı göçmenlere ulaşarak, Alman emeklilik ve sağlık sistemi hakkında bilgilendirmeyi hedeflediklerini anlatıyor.

"Dil konusu en temel sorun. Bizim sosyal güvenlik sistemimiz çok iç içe geçmiş durumda. Yani burada yetişmemiş insanlar için şeffaf değil. Bu nedenle insanlara seminerlerde içerik konusunda bilgiler veriyoruz. Ayrıca insanlar ana dillerinde sorular da sorabiliyorlar."

Sadece Baden Württemberg'de değil, Almanya'nın diğer eyaletlerinde de benzer çalışmalar var. Ama adlarını çok da duyurabilmiş değiller. Ancak günümüzde yaşlıların birçoğu NEMIGUSS'dan yararlanamıyor. Birçok kentte göçmenlere yardım edecek kuruluş da yok. Emeklilik maaşıyla geçinemeyen yabancı göçmenlere tek yol olarak Sosyal Yardım Dairesi'ne başvurmak kalıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Günther Birkenstock / Hülya Topçu

Editör: Başak Özay