Almanya'nın doğusuna yeni çehre

Bir zamanların kalabalık endüstri kentleri boşalıyor, bu kentlerde nüfus giderek azalıyor. Bu, dünya çapında görülen bir gelişme. Almanya'nın doğusundaki eyaletler iki Almanya’nın birleşmesinden sonra, bu sorunla daha çarpıcı şekilde karşı karşıya kaldı. Almanya’nın doğusunda yaklaşık bir milyon ev boş duruyor. Bu konunun üzerine eğilmek isteyen Saksonya Anhalt eyaleti, Bauhaus Vakfı’nı, bu soruna bir proje çerçevesinde çözüm aramak ve bu projeyi Uluslararası İnşaatçılık Fuarı'nda (IBA) tanıtmakla görevlendirdi. “Şehirlerin yeniden inşası 2010” projesi kapsamında ilk kez bir eyalet, uluslararası bir inşaat fuarının konusu oluyor.

Boş duran evlerden sanat galerisine

Staßfurt'un artık merkezi yok. Alman şehirlerinin alışılagelmiş bir özelliği olan büyük meydanın yerinde artık büyük bir göl var. Eski linyit madeninden kalma dev çukur, etrafı yeşilliklerle dolu bir göle dönüştürülmüş. Aschersleben'de ise trafik gürültüsünün kesilmediği ana caddesinde de kimse oturmak istemiyordu. Bauhaus Vakfı’nın proje koordinatörü Sonja Beek, proje çerçevesinde bölgenin sanat merkezine dönüştürüldüğünü söylüyor. Beek, "kendimize güveniyoruz ve Almanya’nın ilk arabayla gezilebilecek sanat galerisini yapıyoruz, böylece sanat arabayla gezerek keşfedilebilecek" diyor.

Dünyanın pek çok ülkesinden sanatçı, Aschersleben'de evleri yavaş yavaş birer sanat eserine dönüştürüyor. Staßfurt ve Aschersleben, Saksonya Anhalt eyaletinin öncülüğünde yürütülen 2010 Şehir Dönüşüm projesine dâhil edilen 19 kent arasında. Projenin sorumlusu Bauhaus Vakfı’ndan Sonja Beek, her şehir için ayrı çalışmalar yürüttüklerini belirtiyor.

Nüfus azalıyor

Bütün bu 19 kentin ortak özelliği nüfuslarının giderek azalıyor olması. Bu kentler, insan kaynağını, dolayısıyla da ekonomik güçlerini kaybediyor. Doğu ile Batı Almanya’nın birleşmesinin ardından, Almanya’nın doğusunda pek çok sanayi şehri ıssızlaştı. Sakinleri gruplar halinde küçük şehirleri terk etti. Bauhaus Vakfı’nın yöneticisi Philipp Oswalt, “azlıktan doğan fazla” adlı araştırmada, nüfus azalmasının bu şehirler için bir takım yeni olanaklar doğurabileceğine dikkat çekiyor. Oswalt, “şehirlerin nüfus kaybetmesi nedeniyle çıkan tartışma bizi şu noktaya getiriyor: Son yıllarda benimsediğimiz büyüme anlayışını terk etmek zorundayız. Nüfusun azaldığı gerçeğine dayanan yeni bir kültür oluşturmamız gerekiyor. Bu, her şeyin azaldığı bir ortamda nasıl yaşanabileceğini belirleyen yeni bir anlayış demek" şeklinde konuşuyor.

Vatandaşların katkısı

Bauhaus Vakfı’nın bulunduğu Dessau kenti de IBA projesinin kapsamında. Yeşil parklarla birbirine bağlanan şehir adaları oluşturma fikri de burada doğdu. Bugün bina yıkıntılarının bulunduğu yerler 20 yıl içinde yeşil alanlara dönüşecek. Kent sakinleri de bu yeşil alanların yapımına aktif katkıda bulunuyor. Peyzaj mimarı Heike Brückner vatandaşlarla güçlü bir iletişim içinde olduklarını belirtiyor. Ancak şehir yenileme projesi oldukça yavaş ilerleyen bir süreç, zira mülkiyet haklarının karmaşıklığı çalışmaları aksatıyor. Tüm zorluklara rağmen IBA 2010’a hazırlık Almanya'nın doğusuna yeni bir soluk getiren, büyük bir dönüşüm projesi.