Amerikan ekonomisi makyajla mı büyüyor?
27 Kasım 2003
Amerikan ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde bütün tahminleri geride bırakıp son yirmi yılın en yüksek büyüme oranını yakaladı. Konjonktürel canlanmayı öncelikle iç talepteki artışa bağlı olarak tüketim harcamaları ile yatırımların artmasına borçlu olan ABD Başkan Bush’un iddialı vergi reformlarının meyvelerini topluyor.
Faizlerin düşmesi ve otomobil piyasasında olduğu gibi müşteriye sunulan elverişli finansman imkanları, canlanmayı teşvik ediyor. Ancak ABD’nin gayrı safi yurtiçi geliri Almanya’dakinden farklı bir formülle hesaplanıyor. Hatta ekonomistler, Amerikan formülünde istatistiki makyaj yapıldığını öne sürüyorlar.
Makyaj nasıl yapılıyor?
Yılın üçüncü çeyreğinde Amerikan ekonomisinin %7,2 oranında büyüyeceği tahmin edilmekteydi. Ama Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı kesin rakkam %8,2 ile bu oranın bile bir puan üzerinde çıktı. Bu oranlara göre Amerikan ekonomisi büyümüyor, sanki patlıyor. Resmi istatistiklere bakılırsa ABD, son yirmi yılın en yüksek üç aylık büyüme hızını yakaladı.
Büyüme hızı formülünün ekonomik realiteleri yansıtmadığını öne süren uzmanlar ABD’de, fiyatlara yansımasa dahi, kalite ve verimlilik artışının da büyüme oranına dahil edildiği, oysa bu payın sadece kağıt üzerinde görünüp, tüketim ya da yatırıma harcanmadığını belirtiyorlar.
Çapraşık hesaplama yöntemi
Wiesbaden’deki istatistik federal dairesinde çalışan ekonometri uzmanı Wolfgang Buchwald bu çapraşık hesaplama yöntemini şöyle tarif ediyor:
”Amerikan yöntemi çok zor. Belli başlı mallar için fiyatı etkileyebilecek çok sayıda veri toplanıyor ve bu veriler regresyon analizi dediğimiz metodla değerlendiriliyor. Bu metod tartışmalı olmakla birlikte çok da modern. Ancak sadece belli ürün ve mal gruplarına uygulanabiliyor, genel tatbike gelmiyor.”
Bilgisayar gibi hızlı gelişmeye tabi ve yaratıcılık payı yüksek olan teknoloji ürünleri Amerikan metoduyla milli gelire adapte edilebiliyor. Eski ve yeni metodlara göre yapılan büyüme hızı analizlerinde Alman uzmanlar, parayla alınabilen bütün ürünlerin değerini saptamaya çalışıyorlar.
Kalite payı artışının hesaplanması
Wolfgang Buchwald fiyattaki kalite payı artışını nasıl hesapladıklarını şu örnekle anlatıyor: "Bu orjinal metodu otomobiller üzerinde denedik. Onyıllardır kullandığımız klasik metodla kıyasladığımızda farkın son derece az olduğunu gördük. Bu da farklı çıkış noktalarıyla aynı sonuca varılabileceğini gösterir.”
İstatistik dairesi uzmanı Amerikan ekonomisinin büyüme hızının son derece ayrıntılı metodlarla belirlendiğini ve büyüme oranındaki muhtemel makyajların Amerikan formülünden kaynaklanamayacağını belirtiyor.
İyimser formül iddiası asılsız
”Amerikalılar’ın iyimser formül kullandıkları iddiası asılsızdır. Amerikan metodunu aynen Almanya’ya uyguladığımızda, Almanya’nın büyüme hızı üzerindeki etkisinin sıfıra yakın olduğu görülür. Hesaplama farklarının köklerine inmek bir şey kazandırmaz. Farklar büyüme oranı üzerinde etkili olabilir ama önemli olan farklı sonuçlara varılması değildir.”
Parmak ısırtacak hız ve canlılık
ABD’de ‘hedonist sistem’ olarak adlandırılan büyüme hızı formülü son zamanlarda Almanya’daki fiyat endekslerine de adapte edilmeye başlandı. Ekonomistler, farklı sonuçların sadece büyüme hızlarının doğrudan kıyaslanmasını zorlaştırdığını, Amerikan ekonomisinin Almanya’ya parmak ısırtacak hız ve canlılıkta büyüdüğünün ise inkar edilemeyeceğini söylüyorlar.