Ankara ve Erivan arasında zorlu yakınlaşma

Türk Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan, İsviçre'nin Zürih kentinde ikili ilişkilerin normalleştirilmesini öngören anlaşmaya imza attı. Ancak bakanların konuşma metinlerinde yer alan ifadelerin rahatsızlık yaratması nedeniyle imzalar gecikmeli olarak atıldı ve imza töreninde bakanların yapacakları konuşmalar iptal edildi.

Zürih Üniversitesi'nde düzenlenen imza töreninde arabuluculuk girişimlerinde bulunan ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner ve AB'nin Ortak Dış Politika ve Savunma Yüksek Temsilcisi Javier Solana'nın yanı sıra İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calmy – Rey de katıldı.

Anlaşma ne öngörüyor?

İmzalanan protokol, Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkileri her alanda geliştirmeyi hedefliyor ve bu çerçevede bazı somut adımlar atıyor. Bu adımların başında, ortak sınırın, protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki iki aylık bir süre içinde açılması yer alıyor.

İki ülke ayrıca çeşitli alanlarda ve düzeylerde komisyonlar kurmayı kararlaştırırken, uluslararası uzmanların da katılımıyla tarihsel boyuta ilişkin bir alt komisyon kuruluyor. Protokollerin, imzalanmasının ardından onay süreci çerçevesinde iki ülkenin parlamentolarına sevk edilmesi öngörülüyor.

Diaspora ve Bakü rahatsız

İki ülke arasında ilişkilerin normalleştirilmesini öngören protokol, Azerbaycan ve Ermeni diasporasında rahatsızlık yarattı. İsveç'teki Ermeni Federasyonu Başkanı Vahagn Avediyan, söz konusu protokollerin Ermenistan ile diaspora arasındaki ilişkileri ''parçaladığını'' ifade ederek, ''protokollerin imzalanmasından sonra, diasporanın atacağı ilk adım, Ermenistan'ı finanse etmeyi durdurmaktır'' derken, Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi Başkanı Ken Hachikian da Türk-Ermeni ilişkilerinin normalleşmesini öngören protokollerin ''tek taraflı'' olduğunu savunarak, ''üzücü olmasına rağmen bunun Türkiye'nin başarısı olduğunu'' dile getirdi.

Bakü'den de imzalanan anlaşmaya tepkiler geldi. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, “Azeri topraklarını işgal altında tutan Ermeni birlikleri çekilmeden imzalanan bu anlaşmanın Azerbaycan'ın çıkarlarına aykırı olduğu” belirtildi. Bu adımın Türkiye – Azerbaycan ilişkilerine gölge düşüreceği belirtilen açıklamada, Türk – Ermeni sınırının tek taraflı açılmasının bölgedeki barış ve güvenliği tehlikeye atabileceği de savunuldu.

Uluslararası toplum memnun

Bakü ve Ermenistan'daki rahatsızlığa rağmen uluslararası toplum ise Türkiye – Ermenistan yakınlaşmasından memnun. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, ''Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin başarısı için ülkesinin elinden geleni yapacağını'' söyledi.

İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini desteklemeye hazır olduklarını belirten Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da protokollerdeki hiçbir maddenin üçüncü bir tarafa zarar vermediğini kaydetti.

Avrupa Birliği de atılan adımı memnuniyetle karşıladığını duyurdu. AB'nin Dış İlişkiler Komiseri Benita Ferrero Waldner ve Genişlemeden Sorumlu Komiseri Olli Rehn, tarihi bir karar verilerek Güney Kafkasya bölgesinde barış ve istikrar yönünde cesaretli bir adım atıldığını kaydettiler.

BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon da iki ülke arasında protokoller imzalanmasını ''tarihi karar'' olarak niteleyerek, bu gelişmenin iki ülkenin aralarında iyi komşuluk ilişkilerinin kurulması yolunda dönüm noktası oluşturduğunu kaydetti.

HK/BK, AP/AFP/AA