070410 Frauenquote Nahost

Kadınların siyaset sahnesinde yeterince temsil edilmemeleri, dünyanın her ülkesinde tartışılmaya devam eden bir sorun. Ancak özellikle Arap ülkelerinde, kadınların siyasette temsil oranı çok düşük. Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri, BM’nin Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) gibi uluslararası anlaşmaları imzalamalarına rağmen, uygulamada işi ağırdan alıyor. Sürüncemede bırakılan düzenlemeler arasında, kadın kotasının uygulanması da bulunuyor. Arap dünyasında farklı bir örnek ise Irak. Seçimlerde kadın kotası uygulayan Irak'ta, parlamentodaki milletvekillerinin dörtte biri kadın.

Lübnanlı kadın hakları savunucuları da bugünlerde oldukça sevinçli. Çünkü hükümet kısa bir süre önce, yazın yapılacak belediye meclisi seçimlerinde kadınlar için "yüzde 20 kota" uygulanması kararı aldı. Bu karar, kadın derneklerinin uzun yıllardır süren mücadelesi için önemli bir aşama anlamına geliyor. Kalkınma Eylemi İçin Araştırma ve Eğitim Topluluğu adlı sivil toplum örgütünün yöneticisi Lina Ebu Habib, bunun bir zafer olduğunu düşünmüyor.

Habib, "1990’lı yılların ortalarından beri, yani Pekin’deki dünya kadın konferansından bu yana, kota uygulaması için mücadele ediyoruz. Aralarında Lübnan’ın da bulunduğu tüm Arap ülkeleri, Eylem Platformu'nu imzaladı. Bu kararları daha önceki yıllarda uygulamaya koymalıydık. Kadınlar için en az yüzde 30’luk bir kota uygulaması olmalıydı. Şimdi 2010'dayız ve yüzde 20’lik bir kotaya sahibiz. Bu da ulusal düzeyde parlamentodaki sandalye sayısı için değil, yerel siyaset için geçerli. Ben her zaman, daha yolun başında olduğumuzu söylüyorum. Neredeyse sıfırdan başlamalıyız. Yani bu kota, sadece bir aşama" diyor.

Dinin etkisi var mı?

Lübnanlı kadın derneklerinin 2009 genel seçimleri öncesinde bir kota uygulaması getirilmesi konusundaki çabaları başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Yeni seçilen meclisteki 128 milletvekilinden sadece dördü kadın. Lübnan’daki kadınların siyasi arenadaki varlığının zayıf olması bir istisna değil. Sonuçta bu Arap dünyasının genelinde yaşanan bir sorun.

BM Kalkınma Programı’nın (UNDP) istatistiklerine göre, dünya genelinde en az kadın parlamenter oranı Arap ülkelerinde bulunuyor. Partilerin üst düzey yönetimi, sendika ve meslek birliklerinde de aynı durum söz konusu. Arap dünyasının en fazla nüfusa sahip ülkesi Mısır’da ise parlamentodaki kadın oranı sadece yüzde 2 civarında.

Kadın hakları savunucusu ve avukat İkbal Doğan, kadınlara vatandaşlık ve iş yasalarında eşit fırsatlar sunulmasını hedefleyen birkaç yasa önerisi taslağı hazırlamış. İslamî yaşam kuralları temel alınarak ortaya atılan bazı argümanların, kadınlara karşı kullanıldığını söyleyen Doğan, "Tüm dinlerin insanların refahı için olduğunu düşünüyorum. Dinler, zamanın çarklarını geri çevirmek gibi bir amaca sahip değil. Eşitliğin engellenmesine dayandırılan dini tartışmalar dinin bir parçası değil. Ben inançlı bir kadınım. Dua ediyorum, oruç tutuyorum, Hacca gittim. Bizim en büyük problemimiz Kuran-ı Kerim değil. Sorun bu kutsal kitabın yorumlanmasında yatıyor. Bu konuda ilerleme kaydedilmeli" ifadelerini kullanıyor.

Arap dünyasındaki olumlu gelişmeler

Arap ülkeleri kadın parlamenter, aday ve seçmen sayısı konusunda son sıralarda bulunsa da bazı olumlu haberler de mevcut. 2009 yılında seçilen Kuveyt Meclisi’nde ülke tarihinde ilk kez dört kadın milletvekili yer aldı. Fas’ta partiler ve kadın dernekleri arasında, seçim listeleri ve mecliste kadınların oranının artırılması konusunda bir anlaşma yapıldı. Mısır’da gelecek yıl yapılacak seçimlerde 64 kadın milletvekilinin yer alması şimdiden garantilendi. Moritanya ve Ürdün’de ise yerel seçimlerde kota uygulaması getirildi.

İkbal Doğan bu gelişmeleri, "Belediye meclisleri çok fazla ön planda değil ancak çok önemliler. Çünkü oradaki rekabet, parlamento seçimlerindeki kadar büyük değil. Lübnan’da yaklaşık 12 bin belediye meclisi var ve eğer bu meclislerde yüzde 20 oranında kadın bulunursa, bu da 2000-2500 civarında kadın siyasetçi demek. Yerel seçimlerde kota uygulanması, şüphesiz kadınların politikadaki etkisini güçlendirecektir" sözleriyle değerlendiriyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Mona Naggar / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ayhan Şimşek