ASEAN'dan insan hakları hamlesi

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) dışişleri bakanları toplantısı, yoğun güvenlik önlemleri altında Tayland'ın turistik adası Phuket'de başladı. Bakanların gündeminde, Cuma günü Endonezya'nın başkenti Cakarta’da otellere yapılan saldırılar, insan hakları ve Kuzey Kore’nin tartışmalı nükleer programı ön planda yer alıyor. ASEAN, bölgedeki insan haklarını denetleyecek bir oluşumu hayata geçirmeyi düşünüyor. ABD Dışişleri bakanı Hillary Clinton’ın da bugün Phuket’teki meslektaşları ile bir araya gelmesi bekleniyor.

Phuket’te bir araya gelen Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) dışişleri bakanları, bir bildiri yayımlayarak, Endonezya'da otellere yapılan saldırıları kınadı. İntihar bombacılarının Cakarta'daki iki lüks otele yönelik saldırısında sekiz kişi ölmüş, 50 kişi de yaralanmıştı. ASEAN dışişleri bakanları, masum insanların ölümüne ve yaralanmasına yol açan saldırıları şiddetle kınarken, örgütün Endonezya hükümeti ve halkının yanında olduğu ve terörizme karşı mücadelede kararlılığını sürdürdüğü vurgulandı.

Bakanlar insan hakları komisyonunun kurulmasını kararlaştırdı

ASEAN dışişleri bakanları toplantısının ana gündem maddesi ise 10 üye ülkede insan haklarını denetleyecek bölgesel bir komisyon kurulmasıydı. ASEAN Dönem Başkanı ve Tayland Başbakanı Abhisit Vejjajiva açılış konuşmasında şunları söyledi:

"ASEAN, üyelerine yönelik her türlü iç ve dış tehlike ve meydan okumaya, kararlı ve hızlı bir şekilde tepki verebilecek durumda olmalı. Uzun uzadıya düşünmek yerine etkili bir şekilde harekete geçilmeli. Tüm dünyaya, ASEAN’ın her türlü meydan okumaya cevap verecek ve kararlı bir şekilde harekete geçebilecek konumda olduğunu göstermeliyiz.“

ASEAN dışişleri bakanları da Tayland Başbakanı’nın bu konuşmasının ardından, yıllardır üzerinde tartışılan insan hakları komisyonunun kurulması yönünde karar aldı. Vejjajiva, komisyonun öncelikle insan haklarının anlaşılması ve teşvik edilmesi için çalışmalar yapacağını, daha sonra ise insan haklarının korunması için geniş yetkilerle donatılacağını bildirdi. Dışişleri bakanları, komisyonun ayrıntıları üzerinde çalışma yaparken, komisyon resmen, ASEAN devlet ve hükümet başkanlarının Ekim ayında yapılması planlanan zirvesinde ilan edilecek insan hakları bildirisiyle işlemeye başlayacak.

Komisyonun yetersiz kalacağı eleştirisi var

Ancak birçok gözlemci, planlanan bildirinin kapsamlı olmadığı görüşünde. Birçok sivil toplum örgütünün, insan haklarının korunmasında bildirinin yetersiz kalacağı ve öngörülen komisyonun, iki binden fazla siyasi tutuklunun bulunduğu Vietnam, Laos ve Myanmar gibi ülkelerde de etkili olabilecek güce sahip olmadığı yönünde eleştirileri var. Üyelerin içişlerine karışılmaması ASEAN'ın başlıca prensiplerinden biri. Bangkok'taki Chulalongkorn Üniversitesi'nden siyaset bilimci Titinan Pongsuthirak, ASEAN devletlerinin, etkili olabilecek bir komisyona ihtiyaçları olduğunu ve bu komisyonun bağımsız olması ve sözünü dinletebilmesi gerektiğini söylüyor. "Bu güvenceye alınmadığı takdirde, insan hakları komisyonunun bir etkisi ve anlamı olmayacaktır." şeklinde konuşan siyaset bilimci "Bu da ASEAN için yeni bir darbe olacaktır.“ ifadesini kullanıyor.

Myanmar'daki siyasi tutuklular da gündemde

ASEAN dışişleri bakanları, Phuket'teki toplantılarında, Myammar'da aralarında Nobel Barış Ödüllü demokrasi lideri Aung San Suu Kyi'nin de bulunduğu siyasi tutuklular konusunu da ele alıyor. 1997’den bu yana örgüt üyesi olan Myanmar’ın, diğer ASEAN üyeleri gibi hızla demokratikleşmediği için, örgütten ihraç edilmesi sık sık gündeme gelen tartışmalardan. Bakanlar ayrıca tartışmalı nükleer programından vazgeçmeyen Kuzey Kore’yi tekrar müzakere masasına dönmeye çağırdı.

Kamboçya ve Tayland arasında tapınak krizi

İki ASEAN üyesi, Kamboçya ve Tayland arasında, geçen yıl UNESCO Dünya Mirası listesine alınan Preah Vihear Tapınağı yüzünden süren kriz de bakanların gündeminde. Tüm ASEAN üyeleri aralarındaki krizleri barışçıl bir biçimde çözmekle yükümlü olsalar da, iki ülke arasındaki tartışmalı sınır bölgesinde bulunan tapınak yüzünden aylardır sürekli silahlı çatışmalar meydana geliyor.

Phuket'teki dışişleri bakanları toplantısı esnasında yaklaşık on bin kişilik bir güvenlik gücü görev yapıyor. Bakanların Nisan ayında Tayland'ın Pattaya kentinde yaptıkları buluşma, şiddet yanlısı göstericilerin konferans merkezini basmaları nedeniyle yarıda kesilmek zorunda kalmıştı.

Bernd Musch-Borowska / Çeviren: Aydın Üstünel



Editör: Hülya Köylü