Avrupa ülkelerinde vatandaşlık sorgusu

Almanya’nın Baden-Württemberg ve Hessen eyaletlerinde, Alman vatandaşı olmak isteyenler, Alman kültürüne ne kadar hakim olduklarını tespit edebilmek amacıyla testlere tabi tutuluyor. Benzer test uygulamaları, Hollanda, İngiltere ve Fransa’da da söz konusu.

Vatandaşlık testleri konusuyla yakından ilgilenen Osnabrück Üniversitesi’nde görevli Ines Michalowski, Almanya’daki uygulama ile diğer ülkelerin durumunu karşılaştırarak “Örneğin İngiltere’de 2005 kasımından bu yana, Hessen’deki teste benzer bir uygulama var. 24 soruyla kişilerin devlet ve genel olarak İngiltere hakkındaki bilgileri ölçülmeye çalışılıyor. Hollanda’da Nisan 2003’ten beri test uygulanıyor. Gündelik hayata ilişkin sorular da yöneltiliyor bu testte“ diyor.

İsveç ve Fransa

Farklı uygulamaların bulunduğu ülkeler de var: Örneğin İsveç. İsveç’te, 1976 yılından bu yana, İsveç vatandaşlığına geçmek isteyenlerde dil bilme koşulu aranmıyor. İtalyan makamlar da benzer bir tavır içerisinde. Ama örneğin, Fransız vatandaşı olmak isteyenlerin Fransızca’ya hakim olmaları şart. Vatandaşlığa geçiş işlemleri kapsamında, başvuru sahibiyle yapılan yarım saatlik mülakatta, kişinin dil hakimiyeti ölçülüyor.

“Aynı zamanda, yeni vatandaş adayının Batı kültürüne yaklaşımı da değerlendiriliyor” diyen Michalowski, “Mesela memur, karşısında kapalı bir kadın varsa, neden kapandığını, bunun arkasında nasıl bir zihniyetin yattığını soruyor. Aldığı cevaba göre vatandaşlığa geçişe şerh koyabilir” diyor. Ancak testi geçemeyenler, vatandaşlığa kabul edilme şanslarını tamamıyla yitirmiş olmuyor.

Test yenilenebiliyor

Üç ülkede, İngiltere, İtalya ve Fransa’da, vatandaşlık testi yenilenebiliyor. İngiltere’de tekrar teste girmek isteyenler, 34 pound’u, yani yaklaşık 50 euro’yu gözden çıkarmak zorunda. Ve tabii ki aynı sorular yöneltilmiyor. Hollanda’da test, ancak aradan altı ay geçtikten sonra yeniden uygulanıyor.

Her yeni test için 350 Euro yatırılıyor. İsteyenler, yardımcı kitapçıklarla teste önceden hazırlanabiliyor. İngiltere’de de bu mümkün. Hatta burada, vatandaşlık testi kitapçığı en çok satanlar listesinde üst sıralarda bulunuyor.

Yunan vatandaşlığna geçmek ise hepsinden pahalı. 1300 euro yatıranlar, cevap alana kadar uzun bir süre bekliyor. Zira Yunan makamları belirli bir süre içerisinde karar vermekle yükümlü değil. Başvurunun reddedilmesi durumunda, neden belirtme zorunluluğu da bulunmuyor.

Ters durumlar da yaşanıyor

Avrupa’nın birçok ülkesinde vatandaşlığa kabul edilmeyenler ise soluğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde alıyor. Hatta bazı Avrupa ülkeleri, vatandaşlığa geçmek çok zor olduğundan, sık sık ihtar alıyor.

Ancak tam tersi durumların yaşandığı, yani kişilerin belirli bir ülkenin vatandaşlığını almamak için direndiği durumlar da söz konusu. Örneğin Letonya’da yaşayan Ruslar, bu ülkenin vatandaşlığına geçmek istemiyor. 1995 yılından bu yana da Letonya vatandaşı olmama (!) hakkına sahipler. Letonya nüfusunun yüzde 17’si Letonya pasaportu taşımıyor.

Almanya’da da aslında devletin kişileri vatandaşlığa geçmek için teşvik ettiğini hatırlatan Ines Michalowski, uygulanan testler ve talep edilen yüklü miktarda para yüzünden Alman vatandaşlığına geçenlerin sayısında ciddi bir azalma olacağından endişe ediyor.