Avrupalılar Türkiye'den ne istiyor?

Her ay sadece Yunanistan’a binlerce mülteci geliyor. AB, üye ülkelerin mülteci kaldırma kapasitesinin sınırlarına dayanmasından endişe ediyor. Çareyi de, Avrupa’ya ayak basan mülteci sayısının azaltılmasında görüyor. Balkan rotasını kapattığını ilan eden AB şimdi Türkiye’ye bel bağlayor.

Türkiye neden bu kadar önemli?

Pek çok mülteci Avrupa’ya Türkiye üzerinden geliyor. Mülteciler Ege sahillerinden bindikleri şişme botlarla birkaç kilometre uzaklıktaki Yunan adalarına çıkarak AB topraklarına adım atmış oluyorlar. Avrupa sınır koruma ajansı FRONTEX’e göre, 2015 yılında Yunanistan’a 880 bin kural dışı giriş yapıldı. Aralık ayından ocak’a kadar mülteci sayısında yüzde 40’lık azalma oldu. Bunda öncelikle hava şartlarının etkisi oldu.

Türkiye’den ne isteniyor?

Yunanistan’a olan karasuları sınırını dahi iyi koruması. Açıkçası, mültecileri Yunanistan’a gitmekten alıkoyması. Aynı zamanda da insan tacirleriyle daha etkili bir şekilde mücadele etmesi. AB Türkiye’den NATO gemilerinin karasularına girmesine izin vermesini de istiyor. NATO insan kaçakçılarının faaliyetlerini gözetleyecek.

Hepsi bu kadar mı?

Hayır. Aynı zamanda Türkiye’den, uluslararası koruma kapsamına girmeyen mültecileri Yunanistan’dan geri alması da isteniyor. AB Konseyi Başkanı Atina ziyareti sırasında geri kabulün öncelik taşıdığını söylemiş ve Türkiye geçen hafta Yunanistan’ın iade ettiği mültecileri almıştı. Yunanistan, iltica başvurusunda bulunmayan 267 Fas, Tunus ve Cezayirliyi Türkiye’ye gönderdi. Tusk, bunun iyi bir gelişme olduğunu söyledi.

Mültecilerin AB ülkelerine geçişini önlemek için, sınırları kapatmak dışında ne yapılabilir?

AB, Türkiye’deki mültecilerin hayat şartlarının sağlık ve eğitim hizmetleriyle düzeltilebileceğini düşünüyor. AB ülkeleri bu amaçla Türkiye’ye 3 milyar Euro verecek. Yardım projelerine ilk etapta 95 milyon Euro ayrıldı. Türkiye yılbaşından bu yana mültecilere şartlı olarak çalışma izni veriyor. Suriyeli mültecilerin AB yoluna koyulmalarında çalışma yasağı da etkili olmaktaydı.

AB Türkiye’den daha fazla mülteci kabul etmesini bekleyebilir mi?

Birleşmiş Milletlerin tahminlerine göre, Türkiye’de 2,7 milyon mülteci yaşıyor ve sayıları her geçen gün artıyor. Suriye dışındaki ülkelerden de mülteci alan Türkiye yakında ‘sınırlarına’ dayanmış olacak. Türkiye’den AB’ye zaman kazandırması isteniyor. AB hangi şartlarla mülteci kabul edip üyeler arasında nasıl paylaştırılacağına karar verene kadar Türkiye’den mülteci baskısını önlemesi bekleniyor. Karşılığında Türkiye’ye vize kolaylığı ve tam üyelik görüşmelerinin hızlandırılması gibi avantajlar vaat ediliyor.

AB ile Türkiye arasındaki anlaşmada Kürt ihtilafı ile ilgili beklentiler de rol oynuyor mu?

Resmen oynamıyor. Bu nedenle de eleştiriliyor. Türkiye aralık ayında PKK’ya karşı kapsamlı operasyon başlattı. Uluslararası Af Örgütü Almanya’yı, ‘sivillerin keyfi bir şekilde öldürülmesine ve Türkiye’nin güney doğusunda orantısız sokağa çıkma yasağı uygulanmasına’ ses çıkarmadığı gerekçesiyle eleştiriyor.

Görüşmeler bu yüzden tehlikeye girebilir mi?

Paranın bir bölümü AB bütçesinden ödeneceği için Avrupa Parlamentosu’nun yardımı onaylaması gerekiyor. Avrupa parlamenterleri insan hakları ve Kürt meselesinin unutulmamasını ihtar ediyorlar. Sosyal Demokrat partiler grubunun başkan yardımcısı Knut Fleckenstein de, ‘inandırıcılığımızı kaybetmek istemiyorsak, bu konuların da zirve gündemine alınması gerekir’, demişti. Avrupa Parlamentosu’ndaki gruplar Türkiye ille pazarlığa karşı olmadıklarını, ancak Avrupa değerlerinin satışa çıkarılmaması gerektiğini savunuyorlar.

© Deutsche Welle Türkçe

DW, dpa/AG, GA