Avustralya özür diliyor

1998 yılından bu yana Avustralya "National Sorry Day" yani Ulusal Özür Günü'nü kutluyor. 26 Mayıs 1997 tarihinde Başsavcı Michael Lavarch, Avustralya Parlamentosu'na bir araştırma raporu sundu. Bu rapor Aborijinler ve Torres Strait Adalıların çocuklarının ailelerinden nasıl zorla koparıldığını belgeliyordu. İşte Özür Günü'ne bu rapor vesile oldu.

1909 ve 1969 yılları arasında "Beyaz ırkın değerlerine" göre yetiştirmek için Avustralyalı kamu kurumları ve Kilise görevlileri tarafından 100 bine yakın yerli çocuk ailelerinden koparıldı. Parlamentoya sunulan rapora göre bunun ardında "düşük ırkın" ancak bu şekilde yok olmaktan kurtarılacağı düşüncesi de yatıyordu.

Ancak rapor sunulduktan yaklaşık 10 yıl sonra Avustralya hükümetinden resmi bir özür geldi. Dönemin Başbakanı Kevin Rudd, onyıllar boyunca yapılan insan hakları ihlalleri nedeniyle devlet adına özür diledi. Rudd'un selefleri ise eski hükümetlerin yaptıklarından kendileri sorumlu olmadığı gerekçesi ile özür dilemeyi reddetmişlerdi.

Ulusal Özür Günü'nden sonra ise "Ulusal Uzlaşı Haftası" başlıyor. Bir tiyatro gurubu, 2015 yılında Uzlaşı Haftası adına Coogee Plajı'nda bir "Corroboree" sahneledi. Yani Avustralyalı Aborijinlerin vücutlarını boyayıp dans ve müzikten oluşan geleneksel törenlerini. Haftanın başı ve sonunda dikkat çekilen yıldönümü ise yerli halka yönelik politikalardaki iki dönüm noktası sayılıyor.

27 Mayıs 1967 tarihinde Avustralya'da yerli halka seçme hakkının verilip verilmemesi referanduma sunuldu. Beyaz seçmenlerin yüzde 91'lik büyük bir kısmı buna "Evet" dedi. Referandum Aborijin ve Torres Strait Adalılara bazı özel haklar da getirdi. Bu fotoğrafta hak talep eden yerli protestocular görülüyor.

Uzlaşı Haftası, Mabo Davası'nda verilen kararın kutlandığı 3 Haziran'da sona eriyor. 3 Haziran 1992'de Yüksek Mahkeme, yerli halkın, göçmen Avrupalılara göre kabile alanları üzerinde çok daha önceye dayanan mülkiyet hakkına sahip olduğuna hükmetti. Böylece ilk kez Avustralya'da bir devlet organı, Avrupalıların istilası öncesinde kıtanın kimseye ait olmadığı tezini reddetmiş oldu.

Avustralya'nın her köşesindeki Uzlaşı Haftası kutlamalarında üç bayrak dalgalanıyor: Hükümet 1995 yılında Aborijinlerin (ortada) ve Torres Strait Adalıların (sağda) bayraklarını da resmi bayrak olarak tanıdı. Bu iki yerli halk arasında bir akrabalık bulunmuyor. Torres Strait Adaları Avustralya'nın kuzeyinde daha çok Papua Yeni Gine'ye yakın bir yerde bulunuyor.

Bu anlamlı haftanın koordinatörü "Uzlaşma Avustralya" adlı sivil toplum örgütü. Amaç, Avrupa kökenli Avustralyalılarla yerli halk arasında kurulan diyalog ile olayların aydınlatılması ve siyasi tartışma ortamı yaratmak. Uzlaşma Haftası'nda herkes bu konuya dair etkinlik yapmaya davet ediliyor.