Avusturya’da kaçak işçi skandalı

Avrupa ülkelerine yasadışı göç akını, Brüksel’de alarm zillerini çalmasına neden oluyor. Ama alarm zillerini çaldıran ve dışarıdan diğeri ile bağlantısız gibi görünen bir sorun daha var: O da, pek çok üye ülkenin başta sağlık sistemi olmak üzere sosyal sistemin artan giderleriyle baş edememesi. Bunun nedeni ise demografik değişim.

Avrupa’da ortalama ömür uzarken genç nüfusun azalıyor. Buna bağlı olarak sosyal kasalara ödeme yapanlar azalırken, yaşlı kesimin bakım masrafları artıyor. Örneğin Almanya’da sağlık sigortaları, açık verdikleri gerekçesi ile sigorta pirimlerini önümüzdeki dönemde bir kez daha yükseltmeye hazırlanıyor. Federal hükümet, 2008’de yürürlüğe girecek sağlık reformu kapsamında soruna çözüm arıyor. Son çözüm önerisi ise özel sigorta yaptıran serbest meslek sahipleri ile geliri belirli bir düzeyi aşanların ödedikleri miktarın arttırılması. Konu henüz sonuca bağlanmış değil.

Avusturya’daki sorun

Avusturya’da da sorun, yaşlılara yönelik bakım hizmetlerinin, demografik gelişime paralel git gide pahalanması. Avusturya’da yapılan Toplu iş Sözleşmesi’ne göre kalifiye bir bakım elemanı ayda en az 1600 Euro kazanıyor. Düşük gelirli aileler ise ailelerindeki yaşlılara baktırmak için yasadışı yollara başvuruyor. Bu noktada çözüm, genelde Avrupa’nın doğusundan gelen bakıcıları kaçak olarak çalıştırmaktan geçiyor. AB’ye yeni giren Doğu Avrupa ülkelerinin vatandaşları, serbest dolaşım anlaşmaları uyarınca henüz AB’de çalışamıyor. Söz konusu ülke vatandaşlarının Avrupa istihdam piyasasına girebilmek için daha 5 yıl beklemesi gerekiyor.

Ancak ihtıyaçdan doğan zorunluluk, yasal düzenlemelerin önüne geçiyor. 1 Ekim’deki genel seçime hazırlanan Avusturya’nın Ekonomi Bakanı Martin Bartenstein, kaçak işçilikle mücadele için bir süre önce bir öneri getirdi. Bartenstein’ın, toplu sözleşmede belirlenen maaş sınırını aşağıya çekme önerisine pek çok politikacı karşı çıktı. Tartışmalar bu şekildeki bir uygulmanın, ücretlerde dampinge neden olacağından başlayıp gerçekten bir ihtiyacın söz konusu olup olmadığına kadar uzandı.

Schüssel’in kayınvalidesine kaçak bakıcı

Ancak bu fikrin baş muhaliflerinden Başbakan Wolfgang Schüssel’in kendi kayınvalidesine bakması için yıllar boyunca kaçak işçi çalıştırdığının ortaya çıkması, rüzgarı tersine çevirdi. Sadece Schüssel değil, Cumhurbaşkanı Heinz Fischer ve pek çok bakanın da aynı yola başvurduğunun anlaşılması, kaçak işçileri sadece düşük gelirli ailelerin çalıştırmadığı, gerçeğini gözler önüne serdi. Kaçak işçi çalıştıran Başbakan ve bakanlar, yaptıklarının suç teşkil ettiğinin farkında olmadıkları şeklinde kendilerini savundu. Asıl önemlisi, bu gerçeğin ortaya çıkması ise Başbakan Schüssel tavrını değiştirdi ve bakım personeli sorunun acil çözüm beklediğini kabul etti.

Schüssel, bir sonraki adım olarak ise AB’ye yeni üye olan ülke vatandaşlarına uygulanan 7 yıllık istihdam yasağının bakım personeli için kaldırılmasını önerdi. Başbakan, sayıları 40 bini bulan Orta ve Doğu Avrupalı kaçak bakıcılara çalışma izni verilmesini de önerdi ve bu tavrı ile muhalefetten destek aldı. Koalisyonun sağcı kanadı ise yasadışı bakıcıların sınırdışı edilerek ülkedeki işsizlerin bakım personeli olarak eğitilmesini teklif etti. Sosyal hizmet veren kurumlar ise yaşlıların bakımın kalifiye elemanlarca yapılması gerektiği, bu nedenle işsizleri bu mesleğe zorlayarak sorunun çözülmeyeceği görüşünde.

Bakım maliyetleri

Avusturya’da yaşlıların bakımı konusundaki bir diğer tartışma ise bakımın maliyetini devletin mi yoksa vatandaşların mı üstlenmesi gerektiği. Kendi arasında anlaşamayan Avusturya hükümetinden seçim öncesi bu konularda bir karar çıkması beklenmiyor. Ancak ekonomistler en azından kaçak işçilerin sosyal sisteme katkısının bu tartışma sayesinde ortaya çıktığını ve sorunun görmezden gelerek değil yasal düzenlemelerle çözüleceğini savunuyor.