Baltık ülkelerinden Rusya'ya baskı

AB ve ABD’nin de bu talebi desteklemesiyle konu AB-Rusya ilişkilerinde bir diplomatik çekişmeye dönüştü. Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Günter Verheugen’ın Rusya’yı ‚işgali’ tanımaya çağırması ve Brüksel ile Moskova arasında iyi ilişkilerin buna bağlı olduğunu söylemesi Moskova’yı kızdırdı. Kremlin’den gelen yanıtta Baltık ülkelerinin işgal edilmediği ve konunun tarihçi ve uzmanların işi olduğu vurgulandı.

Avrupa Komisyonu’nun eski Genişlemeden Sorumlu Üyesi ve şu an Başkan Yardımcısı olan Günter Verheugen, “Moskova’nın Brüksel’le ilişkileri, Rusya’nın Baltık ülkelerindeki Sovyet hakimiyetinin meşru olmadığını kabul etmesine bağlı olacaktır“ diyerek tartışmaları başlatmıştı.

Moskova’nın yanıtı

Bu özür talebine dün Kremlin’den gelen yanıt sert oldu. Kremlin’in Avrupa ile İlişkiler Sorumlusu Sergey Yastrjembski bir işgalden söz edilemeyeceğini, Baltık ülkelerinde dönemin seçilmiş meşru yönetimleriyle yapılan anlaşmalar olduğunu söyledi. Yastrjembski, Rusya ile yapıcı ilişkiler kurmak isteyenlere, olayların analizini tarihçiler ve uzmanlara bakmalarını, ayrıca fobi ve tarihi önyargılarını AB-Rusya’nın mevcut ilişkilerine taşımamalarını öğütlerim. Verheugen üzerinde yorum yaptığı tarihi durumu tam olarak hatırlamıyor“ dedi.

Üç küçük Baltık ülkesi Estonya, Letonya ve Litvanya, dönemin Kızıl Ordusu’nun Naziler’in çekilmesinin ardından Doğu Avrupa’da geniş toprakları işgal ettiğini iddia ederek Moskova’nın bunu resmi olarak kabul etmesini istiyor. AB ve ABD de bu talebe destek veriyor.

Zafer Günü kutlamaları

Baltık ülkelerindeki Sovyet yönetimi konusundaki tartışma tarihi boyutundan çok siyasi bir nitelik taşıyor. Kremlin’den gelen sert tepki ile tartışma önümüzdeki Pazartesi günkü Zafer Günü kutlamaları öncesinde tam bir diplomatik çekişmeye dönüştü.

60 dünya liderinin katılacağı Zafer Günü kutlamalarında Sovyet Kızıl Ordusu’nun Nazi Almanyası’nın çöküşündeki tarihi rolü yeniden vurgulanacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin kutlamaları, Rusya’nın uluslararası konumunu güçlendirmek için önemli bir fırsat olarak görüyor. Litvanya ve Estonya cumhurbaşkanları kutlama törenlerine katılmayacaklarını açıkladılar. Letonya Cumhurbaşkanı ise “II. Dünya Savaşı’nın sona erişinin Avrupa’nın yarısını özgürleştirmediğini dünyaya hatırlatmak için“ törene katılacağını açıkladı.

Rusya’ya yapılan çağrılar

Günter Verheugen’ın Estonya ziyareti sırasında verdiği demeçle patlak veren tartışma Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen’in Rusya’yı tarihi bir özür dilemeye çağıran açıklamasıyla daha da alevlendi. Ardından Polonya Parlamentosu Rusya’yı, Sovyetler Birliği’nin batı komşuları üzerindeki baskıcı yönetimini kınamaya çağırdı.

ABD Başkanı George Bush da bölgeye bugün yapacağı ziyaret öncesi dün Baltık televizyonlarına verdiği demeçlerde Rusya’nın Baltık ülkelerindeki Sovyet işgalini tanıması konusunu Rusya Devlet Başkanı Putin ile yapacağı görüşmede gündeme getireceğini söyledi. İkinci Dünya Savaşı’nın sonundan Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1991 yılına kadar Sovyet yönetimi altında yaşayan üç Baltık ülkesi geçtiğimiz yıl 1 Mayıs’ta AB’ye üye olmuştu.