Batı'nın korkusu İran'ın atom bombası üretmesi

Atom bombası üretebilmek için öncelikle uranyum veya plütonyuma ihtiyaç var. Ancak nükleer patlama için çok az miktarda uranyum veya plütonyum yeterli değil. Hamburg Üniversitesi Barış Araştırmaları ve Güvenlik Politikası Enstitüsü’nde görevli uzman Götz Neuneck, patlamaya yol açacak kadar “kritik miktarda“ malzemeye ihtiyaç olduğunu söylüyor:

„Bombanın gücüne ve tipine bağlı olarak ortalama 20 ila 50 kilo arasında uranyum gerekli. Plütonyumda ise 6 veya 8 kilo yeterli. Aşağı yukarı bir tenis topu büyüklüğünde malzemeye ihtiyaç var. Bu büyüklükteki malzemeyle, Hiroşimayı yerle bir eden atom bombasından daha güçül bir bomba üretebilirsiniz.“

Bombanın yapısı basit

Atom bombasının yapısı oldukça basit. Uranyumla dolu bir silindirin içine bir uranyum çubuğu yerleştiriliyor. Ancak ne uranyum çubuğunun, ne de silindirin içindeki uranyumun miktarı patlamaya yol açacak yeterli miktarda. Fakat ateşlemeyle birlikte çubuğun içindeki uranyum ile silindirin içindeki uranyum birleşip kritik miktara erişiyor. Böylece patlama meydana geliyor. Bu teoride basit gibi görünse de, pratikte oldukça zor.

„Belirli bir tekniği var. Sonra denemeler yapmak gerek. Hindistan ve Pakistan 1998 testler yaptı. Sonra nükleer başlığı taşıyacak füzeler yapmak gerek. Fazla miktarda nükleer silah üretmek için de üretim hacmini genişletmek gerekiyor.“

İşin en zor tarafı uranyum ve plütonyumu bulmak

Uzmanlara göre atom bombası yapmanın en zor tarafı, uranyum veya plütonyumu bulmak. Örneğin doğal haliyle uranyumdan silah üretmek mümkün değil. Bunun için uranyum ’zenginleştirme’ denilen bir işleme tabi tutuluyor. Fakat bu uzun soluklu ve masraflı bir işlem. Plütonyum için de benzeri bir durum söz konusu. Götz Neuneck yapılması gerekenleri şöyle tarif ediyor:

„Reaktörlerde uranyum plütoyuma dönüşüyor. Bu plütonyum ile de atom bombası üretilebilir.“

Plütonyumun ayrıştırılması şart

Ancak atom boması yapımına geçmeden önce, plütonyumun ayrıştırılması gerekiyor. Ve bu büyük tesisler gerektiren, zor bir işlem. Sivil amaçlarla nükleer enerji üreten ülkeler bu işlemi daha kolay gerçekleştirebiliyor.

„Prensip olarak şunu söylemek mümkün: Sivil nükleer enerji üreten ülkeler atom bombası da üretebilir. Ancak bu, Nükleer Silahların Önlenmesine İlişkin Anlaşma ile engelleniyor.“

UAEA anlaşmaya uyulup uyulmadığını denetliyor

Merkezi Avusturya’nın başkenti Viyana’da bulunan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, ülkelerin bu anlaşmaya uyup uymadığını denetliyor. Kurumun denetçileri, nükleer tesisleri içeriden kontrol ediyor. Çünkü dışardan bakarak, hatta gelişmiş teknolojiler aracılığıyla bile bir tesisin hangi amaçla kullanıldığını söylemek mümkün değil.