Bir fincan kahvenin öyküsü

Dünyada milyonlarca insan her gün kahve içiyor. Küresel çapta tüketilen kahvenin büyük bir kısmı ise Etiyopya’dan geliyor. Doğu Afrika ülkesinin altından sonra en çok ihraç ettiği ürün kahve. Kahve tohumları 60 kilogramlık çuvallara doldurulup satılıyor. Etipyopya sadece bu hasat döneminde bu çuvallardan143 milyon adet ihraç etmeyi planlıyor.

Etiyopya’nın güneyindeki Bonga kenti pek bilinmez. Küresel kahve endüstrisi de bu kenti çoktan unutmuşa benziyor. Bonga, kahve ağaçlarından oluşan 500 kilometrekarelik bir ormanın ortasında bulunuyor. Bu bölgeye bir zamanlar "Kaffa" denilirdi, o nedenle "kahve" adı da buradan doğmuş.

Kahvenin 6’ıncı yüzyılda Bonga’da keşfedildiği söylenir. Efsaneye göre Kaldi adlı bir çoban, bir gün keçilerin daha önce hiç görmediği, kırmızı meyvesi olan bir ağacı kemirdiklerini görür. Hayvanlar daha sonra hiç beklenmedik bir enerji ile hoplayıp zıplamaya başlarlar. Kaldi de bu gizemli meyveyi dener ve böylece kahveyi keşfeder.

Etiyopya günümüzde Afrika’nın en büyük kahve üreticisi. Kahve tohumları, genelde ufak ölçekli çiftçiler tarafından yetiştiriliyor. Onlar da yapay gübre ya da pahalı ziraat araçları alacak bütçeye sahip olmadığı için tohumlar tamamen organik yetişiyor. Yaklaşık 15 milyon Etiyopyalı hayatını kahve yetiştiriciliğinden kazanıyor. Geçen yıl ülkenin kahve ihracatı yaklaşık 900 milyon doları buldu.

Kahvenin hangi yükseklikte yetiştiği kalitesi için belirleyici bir unsur. Bonga ormanları en iyi kalitedeki bir kahve için en elverişli koşullara sahip. Kahve meyveleri için ideal yükseklik 900 ile bin 800 metre arası. Kahve ağaçlarını saran diğer ağaçların gölgesi de meyvelerin yavaş yavaş olgunlaşmasını sağlıyor. Bu sayede kahve çekirdekleri ve tohumları daha büyük oluyor, aroması daha yoğun.

Bonga ormanları ayrıca bal arılarını da kendine çekiyor. Bölgedeki çiftçilerin yol kenarlarına kurdukları stantlarda, rengi sarıdan karamele, değişik granit renklerine çalan kova dolu bal bulmak mümkün. Bu balın büyük bir kısmı "Tej" adlı Etiyopya’nın ünlü bal şarabının üretimi için kullanılıyor.

Bal üreticisi Mirutse Habtemariam "Asla buradaki zenginlikten vazgeçip büyük bir şehre taşınmam" diyor. Zira yaşadığı köyün etrafında bir insanın ihtiyacı olabilecek her türlü sebze ve meyve yetişiyor. Mirutse arıcılığın yanı sıra örneğin kakule, sarı biber ve muz da yetiştiriyor.

Bonga’da Etiyopya‘nın kahve geleneği tabii ki devam ediyor. Çiğ, yeşil kahve tohumu odun ateşinde kavruluyor, daha sonra ahşap bir havanda dövülüyor ve "Jebena" adlı kilden yapılma bir çömlekte pişiriliyor. Dünyada kahvenin bu kadar tazesi nadir içilir. Etiyopyalılar, bu taze pişirilmiş kahveye "Bunna" adı veriyor.

Bu bölgede yüksek kalitede kahve yetişiyor, ayrıca çeşitlilik de çok fazla. Bazı kahve çeşitleri yasemin ve portakal aromalı bir şarap tadında bazıları ise kuru üzüm, menekşe ve mango karışımı ya da çilek, kiraz ve liçi karışımı bir tatta. Etiyopya’da yaklaşık 600 farklı kahve çeşidinin bulunduğu tahmin ediliyor.

Etiyopyalılar, 2015 yılında Bonga’da açılan Ulusal Kahve Müzesi’nin ülkenin daha fazla tanınmasını sağlamasını umuyor. Ancak sadece küresel piyasada başarılı olabilmek için değil, aynı zamanda Etiyopyalıların bin yılı aşkın bu keşiflerinden daha fazla faydalanabilmesi için ülkedeki kahve endüstrisinin daha çok yol alması gerekiyor.