220410 Anti-Malaria-Dekade

Sıtma çok hızlı bulaşabildiği gibi ölümcül de olan bir hastalık. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, yılda yaklaşık 100 milyon kişi sıtmaya yakalanıyor, 1 milyondan fazla kişi de hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor.

Hastalığın en yaygın olduğu bölge ise Afrika. Ölümlerin yüzde 90'ı bu bölgede gerçekleşiyor. Afrika’da her 30 saniyede bir, beş yaşın altındaki bir çocuk sıtmadan ölüyor. Hastalık, Asya ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde de oldukça yaygın.

En etkin çözüm cibinlik

Dünya Sağlık Örgütü, sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde, cibinlik dağıtarak bu hastalığı önlemeye çalışıyor. Cibinlik, sıtmanın bulaşmasını önlemede en etkin koruma yöntemi olarak görülüyor. Hem pahalı değil, hem de oldukça etkili.

Dünya Sağlık Örgütü’nün Sıtmayla Mücadele Programı’ndan Awa Marie Coll-Seck, "Cibinlikler özel olarak geliştiriliyor ve 3 ila 5 yıla kadar dayanabiliyorlar. Cibinlikler sayesinde, beş yaşın altındaki çocuklarda ölümlerin yüzde 25’i ve en ağır sıtma vakalarının yüzde 50’den fazlası önlenebiliyor. Örneğin, iki yıldan uzun bir süre boyunca Etiyopya’da 20 milyon cibinlik dağıtıldı. Sonuç olarak sıtmada yüzde 50'yi aşan açık bir gerileme kaydedildi" bilgisini veriyor.

Dünya Sağlık Örgütü ve üye ülkeler, 2008’e kadar, sadece Afrika’ya yaklaşık 140 milyon cibinlik gönderdi. Bu, sıtmayla mücadelede belirlenen on yıllık eylem planının bir parçasıydı. Ekvator Ginesi ya da Zanzibar Adası sakinlerinin yarıdan fazlası, evlerinde cibinliğe sahip. Söz konusu bölgelerde, sıtmaya yakalananların sayısı da aynı oranda düştü.

Cibinlikleri balık tutmak için kullanıyorlar

Ancak bu projenin toplam bilançosu beklendiği kadar iyi değil. Dünya genelinde 108 ülkede sıtma tehlikesi mevcut. En kötü durumda olan ise Afrika. Kara kıtada sıtma vaka sayısını ve ölümleri azaltmayı başaran ülkelerin sayısı dokuzu geçmiyor. Sıtmayla mücadelenin Afrika'da daha da zor olmasının farklı nedenleri var. Coll-Seck, sıtma hakkında yeterli bilgi sahibi olunmadığına ve cibinliklerin doğru bir şekilde kullanılmadığına dikkat çekiyor.

Coll-Seck, "Cibinliklerin balık tutmak için kullanıldığı vakalar var. Bir kaç yıl önce, halkın bu cibinliklerle ne yapacağını bilmediği ülkelerde görüldü bu tür durumlar. Cibinlik kullanmaya alışkın değillerdi. Bu nedenle cibinlikleri sadece dağıtmakla kalmamalı, davranışların değişmesini ve bölge insanlarıyla iletişimi sağlayacak yerel düzlemde stratejiler de geliştirmeliyiz" ifadelerini kullanıyor.

Sıtma, baş ve kas ağrısı, kusma ve halsizlik gibi belirtilerle kendini belli ediyor. Bunlara ek olarak, ölümlere yol açabilen şiddetli ateş nöbetleri görülüyor. Ağır sıtma atakları, kansızlık ya da beyinde hasara da yol açabiliyor. Tropik sıtma olarak adlandırılan sıtmanın en tehlikeli türü, bebeklerde birkaç saat içinde ölüme yol açabiliyor. Ancak sıtma zamanında teşhis edilip tedavi edilirse, iyileşmesi mümkün olan bir hastalık.

5 milyar dolara ihtiyaç var

2006 yılına kıyasla, hastalar daha fazla oranda sıtma ilacına ulaşabilseler de halkın büyük bir bölümü neredeyse hiç ilaç almıyor. Ya da sadece zor koşullar altında ilaca ulaşabiliyor. Afrika’da incelenen 13 ülkeden 11’inde, beş yaşın altındaki sıtma hastası çocukların yüzde 15’ten daha azı ilaç bulabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün hedefi bu oranı yüzde 80’e çıkarmak.

Tüm girişimlere karşın gerekli paranın toplanamaması da en büyük sorunlardan birini oluşturuyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, sıtmayı yok edebilmek için yılda 5 milyar dolara ihtiyaç var.

Ancak Dünya Sağlık Örgütü, 10 yıl içinde bugüne dek sadece 2 milyar 700 milyon dolar toplayabildi. Bunun nedeni ise çoğu ülkenin verdiği sözde durmaması. Özellikle de sıtmayı kendisi için bir tehdit olarak görmeyen zengin sanayi ülkeleri yardım vaatlerini yerine getirmiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Asumpta Lattus / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Beklan Kulaksızoğlu