BM’de ABD-Çin işbirliği

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesine ilişkin tartışmalarda, ilginç bir gelişme yaşandı. İki rakip, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri, G-4 ülkelerinin sunduğu plana karşı, birlikte hareket etmeye karar verdi. Amerika Birleşik Devletleri’nin, Birleşmiş Milletler yeni temsilcisi John Bolton ve Çin elçisi Wang Guangya bu konunun ele alındığı bir görüşme gerçekleştirdi. Wang, görüşme sonrası, iki ülkelenin, Güvenlik Konseyi’nin genişlemesine ilişkin ortak tavır sergileme konusunda anlaşmaya vardığını kaydetti. G-4 grubunun sunduğu genişleme planının, Birleşmiş Milletler’in iki kampa bölünmesine yol açacağını ileri süren Çinli diplomat, G4’ün Genel Kurul’da oyların çoğunluğunu almaması için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi.

Washington, Almanya’yı istemiyor

Almanya, Hindistan, Japonya ve Brezilya’dan oluşan G4, Güvenlik Konseyi’ndeki üye sayısının 15’ten 25’e çıkarılmasını talep ediyor. G4 önerisinde, grup üyeleri kendileri için daimi, iki Afrika ülkesi için de dönüşümlü daimi temsilcilik öngörülüyor.

Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, baştan beri G4 planına karşı çıkıyorlar. Çin özellikle Japonya'nın Konsey’de daimi sandalye sahibi olmasını istemezken, Washington, Almanya’nın daimi üyeliğine soğuk bakıyor. Diplomatik kaynaklar, Beyaz Saray’ın Almanya'nın konseyde daimi üyeliğini istememesinin, Washington’ın Irak'a müdahalesine karşı çıkan Alman hükümetine duyulan güvensizliğin önemli bir rol oynadığını ileri sürüyor.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri’nin işbirliği, Almanya’nın şansını daha azaltıyor. Planın kabul edilmesi için, 191 üyeli Genel Kurul’da oyların üçte ikisine ihtiyaç var.

Tartışmalar on yıldır sürüyor

1945 yılında kurulan Birleşmiş Milletler, kuruluşundan bu yana işlevsel ve yapısal olarak ciddi bir değişikliğe uğramadı, kendini yeni uluslararası konjonktüre göre tanımlamakta hayli gecikti. Aksaklıklar, özellikle Afganistan ve Irak müdahalelerinden sonra iyice belirginleşti. Örgütün temel iki kolu, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi. Tüm üye devletlerin tek oya sahip oldukları Genel Kurul sadece tavsiye niteliğinde karar alabiliyorken, Güvenlik Konseyi, uluslararası siyaseti etkileyen karar organı. 15 üyeli Konsey’de, sadece beş ülke Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Çin Halk Cumhuriyeti, İngiltere ve Fransa daimi üye ve sadece bunlar veto hakkına sahip. Dünya dengelerindeki değişim, Birleşmiş Milletler’de reform ihtiyacının doğmasına neden oldu. Birleşmiş Milletler yaklaşık on yıldır Güvenlik Konseyi’nin nasıl genişlemesi gerektiğini tartışıyor.