BM'den İsrail'e: 'Sivilleri ve gemileri derhal serbest bırak'

15 üyeli Konsey, on saati aşan olağanüstü toplantı ve kapalı kapılar ardında süren pazarlıkların ardından, yardım gemilerine müdahale eden İsrail’e yönelik, BM Güvenlik Konseyi başkanlık bildirisi üzerinde uzlaştı. Türkiye ve Arap dünyası metinde daha sert ifadelerin yer almasını isterken ABD bu ifadeleri yumuşattı.

Açıklamada, en az dokuz kişinin ölümüne yol açan “eylemler” kınandı, İsrail tarafından alıkonulan yardım gemileri ve sivillerin derhal serbest bırakılması ve müdahaleyle ilgili "acil, tarafsız, güvenilir ve şeffaf” bir soruşturma yapılması istendi.

Öte yandan Güvenlik Konseyi'nin uzun saatler süren kapalı danışma toplantısı sırasında Konsey dönem başkanlığı Lübnan'dan Meksika'ya geçti.

Türkiye önce tazminat istedi

Türkiye tarafından kaleme alınan ve dün akşam üyelere dağıtılan taslak bildiri, çok daha sert ifadeler içeriyordu. İsrail’in yardım gemilerine yaptığı saldırının "en şiddetli biçimde” kınandığı ve can kayıplarından üzüntü duyulduğu belirtiliyor ve İsrail’in saldırıda hayatlarını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemesi talep ediliyordu.

Taslakta, İsrail’in eylemi “uluslararası hukukun açık biçimde ihlali” olarak tanımlanırken, bu olayın uluslararası sularda meydana geldiğine dikkat çekilerek olayın nasıl meydana geldiğinin belirlenmesi ve sorumlulardan hesap sorulması için Genel Sekreter Ban Ki-moon’dan, "BM tarafından bağımsız bir soruşturma yapılmasını sağlaması" isteniyordu.

Taslakta ayrıca, Gazze Şeridi’nde üç yıldır uygulanan ablukanın “kabul edilemez ve sürdürülemez” olduğu vurgulanıyor ve derhal kaldırılması çağrısında bulunuluyordu.

ABD’den ince ayar

Türkiye’nin BM’de aldığı bu inisiyatif, hem İsrail hem de Türkiye’nin müttefiki olan ABD’yi zor duruma soktu. Amerikalı diplomatlar, kapalı kapılar ardında, Konsey’in İsrail’in saldırısı hakkında BM'nin soruşturma yapılmasına yetki vermesini önlemeye çalıştılar ve öncelikle İsrail’e kendi soruşturmasını yapma şansı tanınmasını istediler.

ABD’nin BM’deki daimi temsilci yardımcısı Alejandro Wolff da, yaptığı konuşmada, ABD’nin hala tam olarak ne olduğunu belirlemeye ve bilgi toplamaya çalıştığını söylerken bununla birlikte trajik can kayıpları ve yaralanmalardan üzüntü duyduğunu ifade etti. Wolff, “ABD, inandırıcı ve şeffaf bir soruşturma yapılmasını bekliyor ve İsrail hükümetini, bu vakayı tam anlamıyla soruşturmaya çağırıyor” diye konuştu.

Konsey üyeleri, basına açık olarak yapılan konuşmaların ardından, aralarında ABD, Türkiye ve Konsey’in bu ayki dönem başkanı olan Lübnan’ın da bulunduğu küçük gruplar halinde kapalı istişarelere geçtiler. Yedi saatlik görüşmenin ardından yemek arası veren diplomatlar, üzerinde bazı revizyonlar yapılan son taslağı ele aldılar.

Bu taslakta, “BM soruşturması” ifadesi “uluslararası standartlara uyan, acil, bağımsız, inandırıcı ve şeffaf bir soruşturma" olarak değiştirildi. Washington’dan geç saatlerde talimat bekleyen Amerikalı diplomatların, tasarının sulandırılmış haline onay vermelerinin ardından, Konsey bildiri metnini bu sabaha karşı kabul etti.

Davutoğlu sert çıktı

Öte yandan olağanüstü toplanan BM Güvenlik Konseyi'nde konuşma yapan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun konuşmasındaki sert ifadeler dikkat çekti. Davutoğlu, Gazze’ye insani yardım taşıyan gemilere saldırı düzenleyen İsrail'in “elinde kan bulunduğunu”, İsrail'in yaptığının “haydutluk ve korsanlık olduğunu” belirtti ve bunu “devlet tarafından işlenmiş bir cinayet” olarak nitelendirdi.

Davutoğlu, bu eylemin hiçbir gerekçesi ve yasallığı olamayacağını belirterek, “bu tür bir yol izleyen devlet, uluslararası toplumda meşruiyetini kaybetmiştir” dedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Sema Emiroğlu/ New York

Editör: Değer Akal