BM'nin reform raporu hazır

Birleşmiş Milletler’in New York’daki binasının koridorlarında Perşembe günü açıklanacak olan reform önerisinin taslakları dolaşıyor. Özel komisyonun hazırladığı 63 sayfalık rapor ilgili tüm birimlere dağıtılıyor. Köklü değişimlerin öngörülmediği rapor sadece mevcut koşullar ve personel dahilinde yapılabilecek reformları öngörüyor. Raporun en önemli bölümünü ise gelecekte savaş kararlarının nerede ve nasıl alınacağı sorusu oluşturuyor ve Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesi, şeffaflaştırılması ve yetkilerinin artırılması yönünde somut öneriler sunuluyor.

Kofi Annan’ın hazırlattığı raporda BM Güvenlik Konseyi’nin genişletileceği kesinleşirken, hangi devletlere daimi üyelik verileceği konusu net bir biçimde aydınlatılmıyor. Raporda sadece Afrika, Avrupa, Amerika ve Asya kıtalarının ileride 6 ülkeyle temsil edilecekleri söyleniyor.

Almanya daimi üyelik için istekli

Almanya, BM’de daimi üyelik istediğini daha önce açıkça ifade eden ülkelerden biri. Reform planının ana hatlarının belli olmasından önce Almanya daimi üyelik için diplomasi çalışmalarına başlamıştı, ancak Irak savaşı konusunda Amerikan karşıtı bir çizgi izlemesi şansını zorlaştırıyor.

Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer’se iyimser. Alman Bakan, son yıllarda ülkesini destekleyen üyelerin artığını ve bunun devam edeceğini söylüyor. Başbakan Gerhard Schröder de geçtiğimiz aylarda yaptığı bir açıklamada, Almanya’nın Birleşmiş Milletler’de daha fazla sorumluluk almaya hazır ve gönüllü olduğunu ifade ederek, ülkesinin daimi üyeliği için destek istemişti.

Daimi üyelik için öneriler

Reform taslağını hazırlayan özel komisyonun kurumun genişletilmesine yönelik iki önerisi var: Birinci öneriye göre, aralarında Almanya, Japonya, Brezilya ve Hindistan’ın bulunduğu 6 ülkeye daimi üyelik verilebilir. İtalya, Pakistan ve Meksika’nın teklifiyle geliştirilen ikinci öneriye göre ise 4 değil iki yıllığına 8 ülke daimi olarak temsil edilmeli. Her iki teklifin ortak yanı, Afrika ülkelerinin her halükarda daha fazla söz hakkına sahip olması gerektiği.

Birleşmiş Milletler’de reforma gidilmesine yönelik öneri paketinde, gelecekte anlaşmazlıkların savaşa dönüşmeden çözüme ulaştırması gerektiği ön sırada. Toplu katliamları engellemek ve terörle mücadele için Güvenlik Konseyi’nin yetkilerinin artırılması da hedefler arasında. Bu arada Konsey kararı olmaksızın, Amerika’nın Irak’ta olduğu gibi savaş açması gelecekte de reddediliyor ve silahlı mücadele başlamadan beş aşamalı bir plan uygulanması salık veriliyor.

Reform paketi II. Dünya Savaşı sonrası oluşan dengeleri değiştirecek gibi, ancak Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in gücünü azaltmıyor. Mevcut daimi üyelerin veto yetkisi korunuyor. Bu arada insan haklarının çiğnenmesi ya da toplu katliam olayları yaşanması durumunda yaptırım uygulanması teklifine beş üyenin veto etmemesi için ikna edilmeleri raporun diğer önemli bir ayrıntısını oluşturuyor.