BM'nin yeni insan hakları savunucusu Arbour

Louise Arbour’ı Cenevre’de zor bir görev bekliyor. 2003 yılının ağustos ayında Irak’ta BM özel temsilcisi olarak görev yaparken öldürülen selefi Sergio Vieira de Mello, İnsan Hakları Yüksek Komiserliği görevini ”bir mayın tarlası” olarak tanımlamıştı.

Cenevre’den insan hakları uzmanı Adrien-Claude Zöller bu noktaya dikkat çekerek, "İnsan hakları en hassas konulardan biri. Bu yüzden BM çok itidalli ve dikkatli davranıyor. Ancak insan hakları ihllallerini dile getirmek zorunda olan kişi tabii ki topun ağzında” diye konuşuyor.

"İnsan hakları tehdit altında"

BM’nin yeni Yüksek Komiseri, insan haklarının birçok ülkede tehdit altında olduğunu belirtiyor ve ABD Başkanı George W. Bush’un ”dünya çapında teröre karşı yürüttüğü mücadelenin güvenlik önlemlerini sıkılaştırdığını ve özgürlükleri kısıtladığını” vurguluyor. Kanadalı Arbour, Iraklı savaş esirlerine yapılan işkencelerden sonra, ABD’de terör zanlılarını barındıran hapishanelerin daha sıkı gözetim altında bulundurulmasını talep ediyor.

Arbour, dört yıllık görev süresi boyunca sadece ABD’de değil, Guantanamo Üssü’nden, Bağdat’a, Sudan’dan Çeçenistan’a, Çin’den Zimbabve’ye kadar tüm ülkelerdeki insan hakları ihlalleri ile ilgilenmek zorunda. Ancak ihlallere dikkat çekmek, çiğnenen hakların geri verilmesini talep etmek, bir yüksek komiser için her zamankinden daha zor.

İnsan hakları uluslararası gündemin gerisinde

De Mello’nun Irak’ta öldürülmesinin ardından yüksek komiserlik bir yıldır sadece vekaleten yürütülüyordu. İnsan Hakları Komisyonu ise kendileri de insan haklarını çiğneyen ülkeler tarafından felç edilmiş durumda. İnsan hakları, uluslararası gündem maddeleri arasında epey gerilerde bulunuyor.

İnsan hakları Uzmanı Zöller, "Çoğu ülkenin, insan hakları için mücadeleye ilgisi azalıyor. Uluslararası ekonomik sorunlar veya jeopolitik krizler, birçok ülkenin insan hakları konusunu bir kenara itmesine neden oldu" diyor.

Baskı aracı yok

Kanadalı hukukçu, oldukça tarafsız ve gerçekçi olması ile tanınıyor. Lahey’deki BM Savaş Suçları Mahkemesi’nde uzun yıllar başsavcılık yapan Arbour, uluslararası insan hakları ve vatandaşlık hakları alanında da deneyimli. Ancak Arbour’un Yüksek Komiser olarak kullanabileceği bir mahkeme, herhangi bir baskı aracı yok.

57 yaşındaki Kanadalı’dan Cenevre’deki görevinde bir yandan önemli sorunları çözmesi bekleniyor, diğer taraftan da kendisine çok kısıtlı imkan tanınıyor. Bu zorlukların bilincinde olan Arbour’un görevi yine de kabul etmesi, insan hakları konusundaki angajmanının bir göstergesi.