Dünya ticaret görüşmelerinde uzlaşma

Sonbaharda başlaması öngörülen ayrıntılı görüşmelere temel oluşturacak mutabakat belgesine göre, kalkınma halindeki ülkelere tarım ürünlerini sanayi ülkelerinde daha rahat pazarlayabilmeleri için kolaylık sağlanacak. Bunun için de sanayi ülkeleri pazarlarını Üçüncü Dünya’nın tarım ürünlerine açıp, üreticilerine yaptıkları nakdi yardımı asgariye indirecekler. Dünya pazarlarındaki rekabet eşitliğini bozan ihracat teşvikleri tamamen kalkacak. Bu karar, dolaylı sübvansiyonlara dahil edilen ABD’deki ihracat teşviklerini de yakından ilgilendiriyor. Bundan böyle bu krediler en geç altı ay zarfında geri ödenecek ve Avustralya ve Kanada açısından önemli olan, kamu şirketlerinin tarım ürünü ihracatı da tamamen yasaklanacak.

Tarım ürünleri ihracatının yabancı pazarlara engelsiz ulaştırılması söz konusu. Ancak sanayi devleri bu kez de hassas olarak tanımladıkları alanlarda bazı tavizler kopardılar. Örneğin Japonya’nın pirinç eken çiftçisi ve Avrupa Birliği’nin süt üreticisi bundan böyle de himaye edilecek. Ayrıntılı görüşmelerde, ‘en fazla korunmaya mazhar’ ürünler arasına yenilerinin katılması mümkün. Sanayi ülkelerinde üretimin azalması, dolayısıyla da kalkınma halindeki ülkelerin zengin batıya daha fazla tarım ürünü ihraç edebilmeleri için üreticiye doğrudan ödenen yardımlar da kalkacak.

Dünya piyasasında rekabet şansı

ABD, pamuk üreticisiyle sorunlarını vaadettiği gibi en kısa zamanda çözüme ulaştırabilirse, Afrika’nın pamuk ihracatçısı ülkeleri dünya piyasasında rekabet şansına kavuşacaklar. Washington pamuk üreticisine yılda yaklaşık dört milyar dolar, yani resmi kalkınma yardımlarının dört katı kadar sübvansiyon ödüyor.

Sanayi ülkeleri, tarım sektöründeki tavizleri karşılığında kalkınma halindeki ülkelere sanayi ürünlerini daha kolay satabilecekler. Bankacılık, sigortacılık ve turizm ile su ve enerji ikmali gibi hizmetler sektörü kapsamına giren alanlarda sanayi ülkelerinin özel şirketleri Üçüncü Dünya’ya daha rahat yayılabilecekler.

Sanayi ülkeleri taviz verdi

Gümrük formaliteleri ve bürokratik ticari engellerin kaldırılması gibi konularda ise henüz yakınlaşma yok. Yabancı yatırımların korunması ve kamu ihalelerindeki rekabetin, sanayi ülkeleri tarafından hazırlanmış olan uluslararası standartlara göre teminat altına alınması gibi hususlar ise Doha turu liberalleşme görüşmelerinde artık rol oynamayacak.