Dünyada kriz odakları artıyor

BM, dünyanın çeşitli kriz bölgelerindeki barış misyonları için her yıl milyarlarca dolar harcıyor. Sierra Leone, Doğu Timor ya da Haiti, şiddet ve anarşinin kol gezdiği ülkelerden bazıları. Dünyadaki bunalım odaklarının sayısı her geçen gün artıyor, devlet düzenin sarsıldığı ülkelerde, er ya da geç, BM yardıma çağrılıyor.

BM'nin, Afrika, Ortadoğu, Asya, Karayipler ve Güneydoğu Avrupa'da toplam 15 ülkede barış misyonları sürüyor. Ve dünyada 100 ülke de bu misyonlara toplam 51.000 asker ve polis ile katkıda bulunuyor. Ayrıca 2000 sivil görevli de işbaşında.

Asker ve sivil personel desteğinde bulunan ülkelerin sıralamasındaki değişim ilgi çekici. İlk on sırada tek bir Avrupa ülkesi yer almıyor. Listenin ilk sıralarındaki ülkeler arasında Bangladeş, Pakistan, Nijerya, Hindistan, Gana, Nepal, Uruguay, Ürdün, Kenya ve Etiyopya bulunuyor. Avrupa ülkeleri BM barış misyonlarına katılan personelin yüzde 10'unu, ABD ise sadece yüzde 1'ini sağlıyor.

BM'nin görev alanı genişledi

BM'nin görev alanı son yıllarda hızla genişledi. BM'den beklenen misyonların niteliği de değişti ve daha kapsamlı bir boyuta ulaştı. Mavi bereli askerler bazı bölgelerde artık sadece kendilerini değil, aynı zamanda sivilleri de savunmak için silah kullanabiliyor. Misyonun bu boyuta ulaştığı 6 ülke ise Kongo, Sierra Leone, Liberya, Fildişi Sahili, Kosova ve Doğu Timor.

BM üyelerinin yükümlü oldukları ödemeleri yapmamaları ya da ertelemeleri ise büyük bir sorun oluşturuyor. BM'ye borcu olan ülkelerin başında ise ABD geliyor. Bu nedenle 2 milyar dolar açığı bulunan BM, bazı kriz bölgelerindeki barış misyonlarını, NATO'ya devretmeye yöneliyor.

NATO'nin Balkanlar misyonu

NATO, 1990'lı yılların ortalalarından bu yana Balkanlar'daki kriz odaklarını istikrara kavuşturmak amacıyla BM tarafından görevlendiriliyor. Bosna-Hersek'de başarıyla sürdürülen bu misyon, aynı başarıyı Kosova'da sağlayamıyor. NATO, şu sıralarda Afganistan'daki BM birliklerinin komutasını da sürdürüyor.

NATO, beş yıldır istikrarı sağlamaya çalıştığı Kosova'da, görev yapan 17.500 askere rağmen, Arnavut azınlık ile Sırp çoğunluk arasındaki gerginlik giderilemiyor. NATO'nun bu en büyük misyonu Eylül ayına kadar Alman General Holger Kammerhff'un komutasında. Kosova'nın yeniden yapılandırılmasında önemli başarılar sağlanmış olsa da, halk grupları politik bir çözüme hala çok uzak. NATO sözcüsü James Appathurai, Kosova'nın gelecekteki statüsüne ilişkin görüşmelerin, Sırp ve Arnavut halk grupları barış içinde yaşamadıkça mümkün olmayacağını savunuyor.

Bosna-Hersek'de ise durum farklı. Savaşın ardından geçen dokuz yıl içinde ülke nisbeten barışa kavuşmuş durumda ve barış misyonuna katılan askerlerin sayısı 7.000'e indirildi. NATO'nun Bosna Hersek'deki başlıca faaliyetleri, karayolu ve demiryolu inşaasi, mayın taramak ve yasadışı silahları toplamak.

Irak misyonu tasarlanmıyor

NATO'nun Irak'ta da misyon üstlenmesi ise tasarlanmıyor. Brüksel'deki genel karargahdaki diplomatlar, böyle bir misyonun Kuzey Atlantik Paktı'nı politik güçlüklerin yanısıra, askeri yönden de zorlayacağı uyarısında bulunuyorlar. Bu görüşü paylaşan Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer de NATO'nun gücünün sınırlı olduğuna dikkat çekiyor.