1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Dijital kitap tartışması

7 Eylül 2009

Google'ın 2007 yılında kitapları dijitalleştirmek için başlattığı sanal kütüphane projesi, tekelleşme endişeleri nedeniyle tepki çekiyor. AB Komisyonu kitapların dijitalleştirilmesindeki bir başka projeyle ilgileniyor.

https://p.dw.com/p/JURP
Fotoğraf: AP

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, kitaplar da dijitalleşmeye başladı. Hatta matbaalarda basılan kâğıttan kitapların yerini dijital kitap olarak adlandırılan, kitap şeklindeki bilgisayarlar almaya başladı. İnternet arama motoru Google, 'internette ne kadar çok kitap olursa, o kadar çok kişi bundan kazançlı çıkar' diyor. Okuyucular, yazarlar ve editörler… Ancak Google'ın, 2007 yılında kitapları dijitalleştirmek için başlattığı sanal kütüphane projesi, tekelleşme endişeleri nedeniyle tepki çekiyor. Bu durum Avrupa’da da kuşkuyla karşılanıyor. AB Komisyonu ise şu anda kitapların dijitalleştirilmesindeki bir başka projeyle ilgileniyor.

Google Books Text in einem PC-Bildschirm
Fotoğraf: AP

Fransız kütüphanesi Google ile anlaştı

Fransa'nın Lyon kentindeki kütüphanenin direktörü Patrick Bazin, geçen yıl Google ile bir anlaşma yaptı. Anlaşmaya göre, Google, 15’inci yüzyıldan 19’uncu yüzyıla kadar yayınlanan 500 bin kitabı tarayarak internete aktaracak. Ancak bu anlaşmaya karşı çıkanlar oldu. Muhalifler, tekelleşmeden endişe ediyor. Amerikan şirketinin kültür kaynaklarını pazarlayarak gücüne güç katmasından kaygı duyuluyor.

Bazin’e sık sık böyle bir şeyi nasıl yaptığı da soruluyor. Çünkü kütüphane direktörü, dijital belgelerin, kendi internet sitelerinde de yer alması için pazarlık etti. Dahası, bunun için telif ücreti de ödemeyecek. Oysa kitabın tek bir sayfasını taramanın maliyeti 12 ile 80 cent arasında değişiyor.

Dijitalleşmenin avantaj ve dezavantajları Brüksel’deki özel bir komisyonda ele alınıyor. Avrupa Birliği’nin bilgi toplumu ve medyadan sorumlu komisyon üyesi Viviane Reding, Google temsilcileri, yazarlar ve editörlerle bir araya geliyor. Reding, özel ve kamu kuruluşları arasındaki ortaklığın önemine değiniyor:


“Kütüphanelerdeki kitapların sadece yüzde biri dijitalleştirilmiş durumda. Peki, bu kitapları, kim dijital hale getirecek? Bu çok masraflı bir iş. Avrupa'yı zorlu bir görev bekliyor. Kamu kuruluşları bu masrafın altından kalkamaz.“

Google Books Flash-Galerie
Fotoğraf: dpa


“Gelir hak sahiplerine gidiyor”

Avrupa Parlamentosu Yeşiller Grubu üyesi Helga Truepel de daha çok insanın ulaşabilmesi için eski eserlerin bilgisayar hafızasına aktarılması gerektiği görüşünde. Peki, geçen yıllarda yayımlanan kitaplara ne olacak?

”Sadece -tabii varsa- telif haklarına uyulan kitapların dijitalleştirilmesine izin veriliyor. Çok açık! O zaman, anlaşmalar yapılmalı. Böylece her şey çözümlenebilir.“

Amerikalı yazarlar ise Google ile çözüm buldu. Uzlaşma konusunda ise hâlâ bir Amerikan mahkemesinin kararı bekleniyor. Eğer kabul edilirse dünya genelindeki tüm yazarlar için geçerli olacağı belirtiliyor. Amerikalı yazar James Gleick, Avrupa’daki şüpheyi anlayamadığını söylüyor:


”Elde edilen gelir, hak sahiplerine gidiyor. Google, kazancın sadece küçük bir bölümünü alıyor.”

Google Books Flash-Galerie
Fotoğraf: AP

İnternette aramayı iyileştirmek

Google, tüm endişeleri ortadan kaldırmak istiyor. Amerikan internet devi Google'da kitap projesiyle ilgilenen Santiago de la Mora, şunları söylüyor:

”Biz internetteki arama işlemlerini mükemmelleştirmek istiyoruz. ‘Google books” internetin büyük bir bilgi kaynağı. Hem nitelik, hem de nicelik açısından.”

Ancak bu tartışmalara hemen bir çözüm bulunması beklenmiyor. Komisyon yetkilileri, 'yazılı eserlerin google'laştırılmasının yıllarca daha tartışılacağını söylüyor.

Christoph Prößl / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ahmet Günaltay