DTÖ Başkanı dünya turunda

Dünya ticaretinin liberalleştirilmesi ve kalkınma halindeki ülkelerin tarım ürünü ihracatı önündeki engellerin kaldırılması için atılan adımlar sonuç verecek mi? Dünya Ticaret Örgütü’nün Doha turuna bağladığı umutlar sönmüş değil. 2003 yılının Eylül ayında Meksika’nın Cancun şehrinde yapılan bakanlar toplantısı sanayi ülkelerinin tavize yanaşmamaları yüzünden başarısızlığa uğramıştı.

Teşkilatın Taylandlı Başkanı Supahai Paniçpakdi, dünya ticaret görüşmelerini çıkmazdan kurtarmak için çalmadık kapı bırakmıyor. Paniçpakdi, üye ülkeleri ortak bir çizgide buluşturmak için çıktığı dünya turu sırasında Almanya’nın başkenti Berlin’e de uğradı.

"Cancun’dan hepimiz sorumluyuz"

Alman Sanayi ve Ticaret Odaları Birliği’nin Berlin’deki merkezini ziyaret eden Dünya Ticaret Örgütü Başkanı Supahai Paniçpakdi, liberralleştirme çabalarına ivme kazandırmaya çalışıyor. Paniçpakdi, Cancun görüşmelerinin sonuçsuz kalmasında müzakere yönetiminin de payı bulunduğu şeklindeki iddiaların asılsız olduğunu söyledi:

”Cancun buluşmasının görüşmeler iyi idare edilmediği için başarısızlığa uğradığı sanılmasın. Cancun’da sonuç alınamamasından hepimiz sorumluyuz. Kolektif başarısızlığa uğradık. Tarım politikasında uzlaşamadık, Singapur gündemi gibi diğer bütün konularda da görüşmeleri çıkmaza soktuk.”

İlk hedef tarım ürünleri ticareti

Singapur ajandasında yer alan global yatırımların daha iyi korunması ve kamu ihalelerinin şeffaflaştırılması gibi konular şimdilik erteleniyor. İlk hedef, ay sonuna kadar tarım ürünleri ticareti için bütün tarafların benimseyebileceği bir çerçeve çizmek.

Kalkınma halindeki ülkelerin en önemli talebine olumlu bakan Avrupa Birliği tarım ürünlerindeki ihracat sübvansiyonlarının kaldırılmasına itiraz etmiyor. Ancak bunun için ABD’nin de aynı adımları atmasını şart koşuyor. Öte yandan, Birlik bünyesinde de tam uyum sağlanabilmiş değil. Öncelikle Fransa yan çiziyor. AB tarım ürünlerine yılda iki ila üç milyar euro ihracat teşviki uyguluyor.

Teşkilat Başkanı Paniçpakdi, temmuz ayı sonunda Cenevre’de yapılacak Genel Konsey toplantısından ümitli. Paniçpakdi, ”Teşkilat tarihinde ilk kez bu konuyu başarıyla kapatma fırsatını yakaladık. Erişilmesi son derece zor olduğundan bu gerçekten tarihi bir başarı sayılır. Tarım ürünleri ihracatından sübvansiyonları kaldırmamız tarihi bir başarı olur” diye konuşuyor.

Takvimin tutturulması zor

2001 yılında Katar başkenti Doha’da başlayan yeni tur görüşmelerin yıl sonuna kadar tamamlanması öngörülüyor. Ancak bu takvimin tutturulması zor. ABD’de başkanlık seçimi var. AB, Brüksel’de de yeni AB Komisyonu göreve başlayacak.

Temel anlaşmazlıklar, zaten giderilebilmiş değil. Kalkınma halindeki ülkeler sanayi ülkelerin tarım ürünleri pazarlarına daha kolay açılabilmek istiyor ve zengin ülkelerin tarım sübvansiyonlarını tamamen kaldırmalarını talep ediyorlar. İlk başarı sinyallerinin alındığı tarım ürünlerinin dünya ticaretindeki payı sadece %9. Dünya Ticaret Teşkilatı Başkanı da Cenevre’de sağlanacak başarının sembolik önemine değiniyor:

”Doha turunu yaşatabilmek temmuz görüşmelerinin başlıca amacı. Böylece ayrıntıları gündeme getirme imkanına kavuşacağız. Atılacak adım Doha turuna ilginin sürmesine yardımcı olabilir.”

Aralarında Brezilya’nın da bulunduğu 20 kadar ülke AB’nin önerilerine temkinli onay verdi. Bu ülkeler, ‘tarım sübvansiyonlarına son verilmesinin zaman zaman ABD ya da AB tarafından gündeme getirildiği ancak bu önerinin hiç birlikte yapılmadığı’ hatırlatılıyor.