Fransa nükleer geçmişiyle yüzleşiyor
24 Mart 2009
Savunma Bakanı Herve Morin tarafından kamuoyuna açıklanan tasarıya göre, nükleer denemeler nedeniyle, kanser başta olmak üzere ölümcül hastalıklara yakalananlar için ilk etapta bütçede 10 milyon euroluk ödenek ayrılacak.
Tasarının Nisan ayı içinde Fransız parlamentosunda ele alınması bekleniyor. İktidar partisi hem Meclis hem de Senato'da rahat çoğunluğa sahip olduğundan tasarının yasalaşacağı konusunda tartışma yok. Ülkedeki diğer siyasi partiler de tasarıya muhalif değiller.
Yasanın yürürlüğe girmesi halinde, ilk etapta, denemelerden zarar görenlerin başvurularını incelemek üzere, tabipler ve hukukçulardan oluşan bağımsız bir komisyon oluşturulacak.
Bu komisyon, nükleer denemelerin neden olduğu hastalıklar konusunda Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış bir liste temelinde başvuruları ayrı ayrı inceleyecek ve en geç 6 ay içinde yanıt verecek. Söz konusu listede, aralarında lösemi ile meme ve tiroit kanserlerinin de bulunduğu 18 hastalık yer alıyor.
150 bin başvuru bekleniyor
Savunma Bakanlığı, potansiyel başvuru sayısını yaklaşık 150 bin olarak öngörüyor. Fakat bunlar içinde sadece birkaç yüz kişinin, belirlenmiş kriterler üzerinden tazminat elde edebileceği üzerine hesaplar yapılıyor. Potansiyel başvuruların, denemelerde görev alan askeri ve sivil personel ile denemelerin yapıldığı bölgelerde yaşayan Cezayirli ve Polinezyalılardan gelmesi bekleniyor.
Fransa Savunma Bakanlığı 2007 yılına kadar, nükleer denemeler sırasında tüm önlemlerin alındığını öne sürerek, tazminat taleplerine olumsuz yanıt veriyordu. Fransa'da son yıllarda bu konuda Meclis'e sunulan 18 yasa tasarısının tamamı hükümet desteği olmadığı için geri çevrilmişti.
Ancak, 2007 yılında Fransa'nın Douai kenti istinaf mahkemesinin, Pasifik okyanusundaki bir denemede görev yapmış olup, 1997 yılında akciğer kanserinden ölen bir askerin ölüm nedeninin, nükleer denemeden kaynaklandığına hükmetmiş olması, Fransız devletinin de resmi versiyonunu değiştirdi.
Bu yargı kararıyla, benzer durumdaki binlerce kişinin mahkemeler önünde hak arayacak olmasını dikkate alan Savunma Bakanlığı, konuyu kendi hazırlayacağı bir yasayla çözme arayışına başladı.
Fransa şimdi nükleer denemelerin nasıl gerçekleştirildiği ve atmosfere etkileriyle ilgili arşivlerini de açmış durumda.
Fransa'dan önce İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri de nükleer denemelerden zarar görenler için geçtiğimiz yıllarda tazminat yasaları çıkarmışlardı.