Fransa’da etnik fişleme skandalı

"Etnik fişleme" yapan bu şirketler arasında Air France, Disneyland Paris (Euro Disney), Adecco ve Nissan da bulunuyor.

SOS Racisme tarafından 2000 yılından bu yana toplanan verilere dayandırılarak hazırlanan rapor Fransa’da geniş yankı uyandırdı. SOS Racisme, bazı şirketlerin personel işe alırken etnik kökene dayalı fişleme yaptıklarını, bunun ise Fransız yasalarına aykırı olduğunu belirtiyor. Dernek, çalışanları bünyesinde etnik kökene dayalı fişleme yaptığı için 2008 yılında pazarlama sektöründe uzman insan kaynakları ve danışmanlık firması Daytona’dan davacı olmuş ve Fransız yargı tarihinde ilk defa bir şirket etnik kökene dayalı fişleme yaptığı için tazminat ödemeye mahkum edilmişti.

SOS Racisme tarafından yayımlanan raporda bazı önemli şirketlerin etnik fişleme uygulamaları hakkında yer alan çarpıcı veriler şöyle :

ADECCO-L'OREAL : L’Oreal, ürünlerinin tanıtımı için 2000 yılında Adecco’dan “genç beyaz kadınlar” bulmasını istedi. Adecco bu talebe uygun personel ararken Fransız bayrağının mavi-beyaz-kırmız renklerinin baş harfleri olan “BBR” (Bleu-Blanc-Rouge) ve “non-BBR” kodları kullandı. SOS Racisme’in durumu somut örneklerle kanıtlaması üzerine Fransız Yargıtay’ı Adecco ve L’Oreal’i etnik kökene dayalı ayrımcılık yapmaktan suçlu buldu.

HUXLEY insan kaynakları kabinesi : SOS Racisme, kabinenin 2008 yılında, başka şirketlere yerleştirdiği personele etnik kökenlerinin ne olduğunu soran formülerler doldurttuğunu ortaya çıkardı. SOS Racisme konuyu yargıya taşımış durumda.

DAYTONA : SOS Racisme, bu insan kaynakları kabinesinin başka şirketlere yerleştirmek için bulduğu personeli etnik bazda 4 değişik sınıfa (“Avrupalı beyaz”, “Kuzey Afrikalı”, “Afrikalı”, “Asyalı”) ayırdığını ortaya çıkardı. Kabinenin bazı meslekler için “aranan nitelikler” kayıtlarında “Sadece beyaz Fransız vatandaşı” gibi kriterlere rastlandı.

AIR FRANCE : SOS Racisme, sendikaların da yardımıyla Air France’ın bazı özel uçuşlarda çalıştırılmak üzere değişik kriterlere sahip hava personelini fişlediğini ortaya çıkardı. Air France’ın siyasiler, futbol ekipleri ve şirketlere yönelik özel uçuşlarında “müşterinin istediği tip personel” tedarik etmek için, personelini etnik ve ırki bazda fişlediği belirtiliyor. SOS Racism raporu, Air France’ın kayıtlarında hosteslerin boy, saç ve göz renklerinin dışında, Afrikalı, Asyalı, Avrasyalı, Hintli, Akdenizli veya Batılı şeklinde sınıflandırıldıklarının da belirtildiği not ediliyor. SOS Racisme konu hakkında soruşturma açılması için Fransız yargısına başvurdu.

EURO DISNEY (Paris Disneyland) : SOS Racisme, müşterilerinin çoğunluğu Avrupalı olan Euro Disney şirketini de etnik ve ırki temele dayalı fişleme yapmakla suçluyor. Dernek, Euro Disney'in işe alacağı personel adaylarını önce milliyetlerine göre fişlediğini, ardından etnik kökene dayalı ikinci bir filtreden geçirdiğini belirtiyor. SOS Racism verilerine göre, Fransa’nın Karayiplerdeki Guadeloupe ve Martinique, Hint okyanusundaki La Reunion ve Polinezya’daki adalarından gelen ve Fransız vatandaşı olanlar dahi ayrın fişleniyor.

NISSAN EUROPE : SOS Racisme'e göre Nissan Europe’un insan kaynakları servisi de personel adaylarına “Etnik kökeniniz nedir?” sorusunu yöneltiyor ve adaylara doldurttuğu formülerde “Afrikalı, Asyalı, Karayipli, Avrupalı, Latin, Orta Doğulu, Doğulu ve diğerleri” gibi şıklar sunuyor. Nissan Europe de birçok diğer şirket gibi Fransa’nın Avrupa’daki bölümünde yaşayan Fransız vatandaşları ile denizaşırı topraklarında yaşayan Fransız vatandaşları arasında ayrımcılık yapıyor.

Fransa’da etnik ve ırki temele dayalı fişleme 1978 yılından bu yana yasalarla yasaklanmış durumda. Yürülükteki yasa, etnik ve ırki temele dayalı fişleme yapan özel şahısların 5 yıl hapis ve 300 bin Euro para cezasına mahkum edilmesine hükmediyor. Fişlemeyi gerçekleştirenin tüzel kişilik olması halinde ise para cezası 1 milyon 500 bin Euro’ya çıkıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Kayhan Karaca / Paris

Editör: Meltem Karagöz