Haradinay beraat etti

Hollanda'nın Lahey kentindeki BM'ye bağlı Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, Kosova'nın eski Başbakanı Ramuş Haradinay ile Kosova Kurtuluş Ordusu'nun iki eski komutanının beraatına karar verdi. Üçü de 1998 -1999 yıllarındaki Kosova Savaşı sırasında Sırplara ve diğer muhaliflere işkence yapmakla suçlanıyordu. Haradinay, 2008 yılındaki mahkemede beraat etmiş ancak karar, tanıklar korkutulduğu gerekçesiyle bozulmuştu.

Mahkeme'den 29 Kasım Perşembe günü çıkan bu son karar, Priştina'da büyük bir coşkuyla karşılandı. Sırbistan hükümeti ise Mahkeme'ye ağır eleştirilerde bulundu. Konuyu, 1999 ilâ 2007 yılları arasında Lahey'de eski Yugoslavya için kurulan Savaş Suçları Mahkemesi’nde 8 yıl başsavcılık yapan İsviçreli savcı Carla Del Ponte ile görüştük.

Sayın Del Ponte, Kosova’nın eski Başbakanı ve Kosova Kurtuluş Ordusu'nun (UÇK) eski komutanlarından Ramuş Haradinay beraat etti. BM’ye bağlı Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'nin savcıları, savaş suçundan yargılanan Haradinay için 20 yıl hapis cezası talep etmişti. Sırplar ve Kosovalılar bu karara şaşırmadı. Peki siz?

Carla Del Ponte: "Hayır, ben de şaşırmadım. Haradinay daha önce de beraat etmişti, bu ikinci dava süreci. Soruşturmayı ben takip ettim ve mahkeme tarafından onaylanan iddianameyi de ben hazırladım. Ama dava sürecinde delilleri sunmak çok zor oldu. Çünkü tanıkların bir kısmı mahkemeye gelmedi, bir kısmı ifadesini değiştirdi. Sorun buydu ve o nedenle Haradinay ilk davada beraat etti. Ama Lahey İstinaf Mahkemesi, bunu kabul etmedi ve delillerin mahkemeye sunulması gerektiğine hükmetti ve kararı bozdu. Ve bence ikinci davada da aynı sorunlar yaşandı: Yani deliller mahkemeye sunulmadığı için Haradinay beraat etti."

Peki bazı tanıkların ortadan kaybolmasının, hatta kimilerinin öldürülmüş olmasının sizin bu söylediklerinizle bir ilgisi olabilir mi?

Carla Del Ponte: "Bunlardan haberim var biliyorum ama o sürece gelindiğinde ben Lahey’den ayrılmıştım. O nedenle daha sonra Kosova’da yürütülen soruşturmadan ne sonuçlar elde edildiğini bilmiyorum."

Bu karar özellikle de Sırplar için çok ağır oldu. Zira birçok Sırp, Lahey’deki Uluslararası Mahkeme’de sadece Sırpların hüküm giydiğini düşünüyor. O nedenle Sırpların çoğu mahkemeye olan inancını kaybetmiş durumda. Şimdi bu son kararın adil bir karar olduğu, Sırplara ne derece açıklanabilir?

Carla Del Ponte: "Evet, haklısınız. Sırpların bu düşüncesini anlıyorum ama özellikle Haradinay davasında Sırplara bu hükme nasıl varıldığının çok iyi anlatılması gerekiyor: Yani bütün deliller mahkemeye getirilemediği için bu beraat kararının çıkmış olduğunu. Beni bundan daha çok rahatsız eden hüküm ise Gotovina hakkında verilen beraat kararıydı. Bu hüküm beni çok şaşırttı ve dolayısı ile Sırpları anlıyorum, zira ben kararı duyunca şok oldum. Bu kararı bir de İstinaf Mahkemesi verdi, oysa deliller ortadaydı. Bu durum tabii ki uluslararası hukuk açısından endişe verici."

Sırbistan’daki Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi ile İşbirliği Konseyi’nin Başkanı Rasim Lyayiç, mahkeme ile teknik işbirliği dışındaki tüm işbirliğini keseceklerini söyledi. Bu ne anlama geliyor?

Carla Del Ponte: "Sanırım, bu pek fazla bir şeyi değiştirmiyor. Teknik işbirliği demek, tanıkların Lahey’e gidip mahkemeye çıkarılması anlamına geliyor. Deliller, zaten yıllar boyunca toplandı ve sanırım bundan sonraki değişiklikler uygulamada pek bir fark yaratmaz. Teknik işbirliği de son kalan davaların devam etmesi için yeterli olur."

Bir diğer sorun da şu. Eski Hırvat General Gotovina beraat ettikten sonra Hırvatlar ile Sırplar arasındaki ilişkiler bozulmaya başladı, hatta birçok görüşme iptal edildi. Şimdi de Priştina ile kurulan diyalogun bozulma tehlikesi var. Buradan yola çıkarak Uluslararası Mahkeme’nin verdiği kararların aslında bu Balkan ülkelerinin ilişkilerini olumsuz etkilediğini söyleyebilir miyiz?

Carla Del Ponte: "Bu konuda bir şey söyleyemem çünkü bu siyasi bir çıkarım. Savcılık görevini yaptı ve doğru da yaptı. Verilen hüküm ve diğer konular başkalarının sorumluk alanını kapsıyor. Ama şunu söyleyebilirim, savcılık gerçekten de çok çalıştı ve iyi bir iş ortaya çıkardı."

Peki, Lahey’deki Savaş Suçları Mahkemesi’nin akıbeti nedir?

Carla Del Ponte: "Hâlihazırda son davalar görülmekte ve sanırım Mahkeme 2014’de kapatılacak. Yani bir nevi sona gelindi."

© Deutsche Welle Türkçe

Arbutina Zoran/ Başak Demir

Editör: Başak Sezen