Hatemi'den istifa tehdidi

İran’daki Anayasa Koruyucuları Konseyi seçimler öncesinde her zaman adayları kıyımdan geçiriyordu. Sadece, anayasa temelinde hareket edenlerin adaylığı kabul ediliyordu. Yani teokratların, din devletinin destekçisi olanların adaylığı.

Bundan dört yıl önceki seçimlerde din adamları 500 adayın seçime katılmasını uygun görmemiş ve adaylıklarını iptal etmişti. Fakat bu kez rakam yediye katlandı. Her iki adaydan biri altı hafta sonra yapılacak seçimlere katılamayacak. Bunların çoğu da reformcular. Aralarında meclis başkan yardımcıları, başkanın kardeşi, düzinelerle milletvekili de var.

”Ya hepimiz gideriz ya da hepimiz birlikte kalırız”

Milletvekilleri oturma grevleri yapıyor, bakanlar istifa tehdidinde bulunuyor. Bunlara dün de reformcu olarak tanınan Devlet Başkanı Muhammed Hatemi de eklendi. Hatemi, ”ya hepimiz birlikte gideriz ya da hepimiz birlikte kalırız” sözleriyle sadece kendisinin değil, tüm reformcuların görevlerini bırakabileceğini belirterek, muhafazakarları adaylar üzerindeki vetolarını kaldırmaya çağırdı.

Bundan önce Hatemi’nin ülkenin en büyük reformcu partisi olan İran İslami Katılım Cephesi’nin başkanlığını yürüten kardeşi Muhammed Rıza Hatemi de ortamın gerginleştirilmemesi uyarısında bulundu. Kardeş Hatemi, veto kararı geri alınmazsa, partisinin daha sonra açıklayacağı başka planları olduğunu söyledi.

"Bu askersiz bir darbedir"

Meclis Dışişleri Komisyonu Başkanı Muhsin Mirdamadi de, adaylığı veto edilenlerden. Bu durumu bir çeşit darbeye benzeten Mirdamadi, ”Tarihimizde Anayasa Koruyucuları Konseyi’nin yaptığının benzeri yok. Bu askersiz bir darbedir. Siyasi bir fraksiyon bir başka siyasi fraksiyonu elindeki tüm araçları kullanarak dışlıyor” diye konuştu.

Gelecek meclisin, büyük olasılıkla ülkenin dini liderinin emriyle, seçimlerden önce temizlenmesi hedefleniyor. Başarılı olurlarsa, Devlet Başkanı Hatemi’ye istifa etmekten başka çare kalmayacak gibi görünüyor. Mirmadani, ”O zaman İslam Cumhuriyeti’nde demokrasinin sonu gelir. O zaman İran’da demokratik düzen biter” yorumunu yapıyor.

Reformcu hareket etkisiz hale geldi

Fakat zaten İran’da demokrasi çok gelişmiş değil. Ilımlı Devlet Başkanı Hatemi’nin yönetimindeki reformcular son yıllarda giderek daha etkisiz bir görüntü vermeye başladı. Reformcu hareket verdiği sözleri tutmadı, şimdiki protestoları da halkı fazla etkilemiyor. Birçok İranlı zaten sandık başına gitmeyi de düşünmüyor.

Büyük olasılıkla genel seçimlere kadar geçecek altı hafta İran’da bir beklemeyle geçecek. Koruyucular Konseyi, itirazlar hakkındaki kararını seçimlerden kısa bir süre önce açıklayacak. Katılım oranının düşük olması sonucunda seçimleri muhafazakar dindarların kazanmasına da zaten kesin gözüyle bakılıyor.