İklim Zirvesi tatmin etmedi

Danimarka’nın başkenti Kopenhag'da düzenlenen BM İklim Zirvesi’nde son dakikaya kadar anlaşma sağlayamayan taraflar zirvenin bitiminde iklimin korunması konusunda asgari müşterekte buluştu. Yaklaşık 25 ülkenin temsilcileri dün akşam zirvenin kapanışında, küresel sıcaklık artışının 2 dereceye ulaşmamasını amaçlayan çalışmalar ve gelişmekte olan ülkelere mali yardım yapılmasını öngören ''Kopenhag Mutabakatı''nı imzaladı.

Yasal bağlayıcılığı bulunmayan ve daha çok 'uzlaşı' niteliği taşıyan ''Copenhagen Accord'' başlıklı mutabakat metninde küresel ısınmada etkili olan sera gazı salınımının önemli oranda kısıtlanması gereğinin bilimsel açıdan da desteklendiği vurgulanarak, ''bu çerçevede küresel sıcaklık artışının 2 dereceden daha az olmasını sağlamak amacıyla gaz salınımında kısıtlama yapılması gerektiği'' ifade edildi. Mutabakat metninde, gelecek yılın sonuna kadar üzerinde uzlaşılan konulara yasal bağlayıcılık getirilmesinin ele alınması önerisi de yer alıyor.

Gelişmekte olan ülkelere yardım

Metinde az gelişmiş ülkelere yapılacak yardım konusu ise, ''gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelerin adaptasyon çalışmaları için yeterli, öngörülebilir ve sürdürülebilir finansal kaynak, teknoloji ve kapasite geliştirme desteği sağlayacaktır'' ifadesiyle yer aldı.

Özellikle okyanus adası bazı ülkelerle Afrika'daki en az gelişmiş ülkelerin desteğe ihtiyacı bulunduğu vurgulanan metinde, “gelişmekte olan ülkelere 2020 yılına kadar 100 milyar dolarlık yardım yapmasının amaçlandığı, söz konusu yardımın kamusal ve özel, ikili ve çok taraflı kaynaklardan sağlanabileceği'' kaydedildi.

Mutabakat metninde söz konusu yardım programı için 2010–2012 yıllarını kapsayan kısa vadeli dönemde Avrupa Birliğinin 10,6 milyar dolar, Japonya'nın 11 milyar dolar ve ABD'nin 3,6 milyar dolar vaat ettiği de belirtildi.

Sera gazı emisyonları

Atmosferda sera etkisi yaratan zaralı gaz salınımıyla ilgili konular mutabakat metninde ''gelişmiş ülkelerin hedefleri'' ve ''önde gelen gelişmekte olan ülkelerin gönüllü vaatleri'' şeklinde iki ayrı ek olarak yer aldı.

Salınımın denetlenmesi, özellikle Çin'in uluslararası denetime karşı çıkması nedeniyle zirve süresince üzerinde en fazla tartışılan konular arasında yer aldı. Mutabakat metni, gelişmekte olan ekonomiye sahip ülkelerin bu alandaki çabalarının yine kendileri tarafından gözlemlemesini ve gözlem sonuçlarını iki yılda bir BM'ye iletmesini öngörüyor.

Metinde denetim konusu da, ''Süreçte uluslararası denetim yapılabileceği, ancak bunun inceleme yapılacak ülkenin egemenlik hakkına saygı çerçevesinde gerçekleştirilebileceği'' şeklinde ifade edildi.

Ormanların tahrip edilmesi gibi gelişmelerin sera gazı salınımının artmasında etkili olduğuna işaret edilen mutabakat metninde, bunun önlenmesi yönündeki çalışmalara gelişmiş ülkelerin mali destek vermesi de öngörülüyor.

Eleştiri ve övgüler

Uzlaşmanın sağlanmasının ardından ABD Başkanı Barack Obama, Kopenhag’dan ayrıldı. Obama, varılan uzlaşmayı “mantıklı” ve “benzersiz” olarak nitelerken, mutabakatın iklim değişikliğiyle mücadele için imzalanacak kalıcı bir antlaşmanın ilk adımı olduğunu belirtti.

Uluslararası çevre koruma örgütü Greenpeace, sona eren iklim zirvesinde elde edilen sonucu “hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi. Çoğu sivil toplum örgütü de zirvede iklim koruma konusunda bağlayıcı hedeflerin belirlenememiş olmasını eleştirdi. “Brot für die Welt” adlı Protestan yardım örgütü, “küresel iklim politikası tuzla buz olmuştur” açıklamasını yaparken, Friends of the Earth International adlı çevre koruma derneğinden Nnimmo Bassey, “sonucun fakir ülkeler için felaket niteliğinde” olduğunu kaydetti.

AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barrosso da “hayal kırıklığımı gizlemekte zorlanıyorum” diye konuştu. Kopenhag’daki zirveye katılan Çin delegasyonuysa elde edilen neticeden son derece memnun olduklarını ifade etti. Çin delegasyonun başkanı ve iklim koruma alanındaki başmüzakerecesi Xie Zhenhua, “buluşmada olumlu bir sonuca ulaşıldığını ve herkesin alınan neticeden memnun olması gerektiğini” belirtti.

BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon ise yaptığı açıklamda, İklim Zirvesi'nde "başarılı bir sonuç" elde edildiğini söyledi. Ban, "daha fazlasını yapak isterdik ancak bu daha başlangıç" yorumunu yaptı.

Almanya'dan Çin'e eleştiri

Almanya Başbakanı Angela Merkel ise “Kopenhag Mutabakatı”nı onaylamakta zorlandığını kaydetti. Merkel, “ancak zirveden hiçbir sonuç elde edemeden ayrılmanın daha kötü olacağını” belirtti. Almanya Başbakanı, “bir adım attık ancak daha çok adım atmak isterdik” diye konuştu.

Almanya Federal Çevre Baknaı Norbert Röttgen de elde edilen sonucun tatmin edici olmadığı mesajını verdi. Röttgen, Alman birinci televizyon kanalı ARD'ye verdiği demecinde “ABD ve Çin gibi sera gazı emisyon hacmi büyük ülkelere ihtiyacımız var. Bu yüzden can sıkıcı olsa da bazı tavizleri kabul ettik” dedi.

Devamı Bonn'da

Kopenhag'da düzenlenen konferans küresel iklimin korunması konusunda uluslararası alanda düzenlenen son toplantı değildi. Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yaklaşık 6 ay sonra Bonn'da düzenlenecek yeni bir toplantıyla 2010 yılı sonunda Meksika'da düzenlenecek iklim zirvesine hazırlık yapılacağını kaydetti.

Almanya Başbakanı Merkel ise BM çatısı altında yeni bir çevre organizasyonunun kurulmasını istedi. Angela Merkel, BM Gıda ve Tarım Örgütü FAO ve BM Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kadar güçlü ve etkili olacak yeni bir örgütle küresel iklim koruma faaliyetlerinin denetiminin sağlanması gerektiğini belirtti.

MK/BÖ (afp,dpa,rtr,aa)