Irak'ın anayasası nihayet tamam

Şiiler'in lideri Ayetullah Sistani aslında hem ülkesine, hem de ilgili dünya kurumlarına zaman kaybettirmeden de geçici anayasaya onay verebilirdi. Sonuçta bu gecikmeden kimse karlı çıkmadığı gibi anayasa metninin içeriği de ilk önerildiği bir hafta önceki halini koruyor. Geçen hafta yeniden patlayan terör olayları nedeniyle bir kez ertelendikten sonra işin düne kadar uzamasının başlıca nedeni ise Şii grupların kararsızlığı ya da karara yanaşmamasından kaynaklanıyor. Irak halkının yüzde 60’ını oluşturan Şiiler, bugüne kadar hiç bir zaman sorumlu mevkilerde bulunmadığı gibi bugün de yine aynı etkisiz konuma düşmenin korkusunu ve ürkekliğini yaşıyor.

Sistani ve yandaşlarının geçici anayasayı reddetmekten vazgeçmesinde, maddelerden birinde öngörüldüğü biçimiyle, üç eyaletin ya da nüfusun üçte ikilik çoğunluğunun itirazı halinde bu anayasa metninin iptali gibi bir güvencenin yer alması önemli bir rol oynamışa benziyor. Sünniler'in ve Kürtler'in, kendilerine kıyasla daha küçük nüfuslarına karşın yeni düzende de daha etkili olmasından endişe duydukları halde Şiiler'in bir taraftan da bundan böyle Irak’ın esenliği için birlik ve beraberlik söylemlerine katılmaları da anlaşılması güç bir tutum.

Sonuçta bugün, değinilen tüm olumsuzlukların en azından şimdilik unutulduğu ve Irak’ın geçici de olsa, bir arap ülkesinin tarihinde rastlanamayacak ölçüde ilerici bir anayasaya kavuştuğu söylenebilir. Bundan sonra ne gibi gelişmeler beklenebilir? ABD, sezildiği kadarıyla sivil yönetimi 30 Haziran tarihine kadar Geçici Hükümet Konseyi'ne devretmenin hazırlıklarını tamamlamak üzere. Bunu izleyen adım ise önümüzdeki yıl için planlanan parlamento seçimlerinin ardından bu kez kalıcı bir yönetimin kalıcı bir anayasa hazırlamasını sağlamak olacak.

Ancak Washington, yönetimi devredeceği geçici hükümetin bileşimini şu anda henüz kestiremiyor. Kesin olan tek nokta, ABD’nin, ”işgalci” konumundan bir an önce sıyrılmayı arzuladığı. Bunda sonbaharda düzenlenecek ABD başkanlığı seçimleri gibi Irak’ta ve bölgede egemen olan belirsizliğin etkisi büyük. Şiiler de bu gerçeklerin farkında ve bu nedenle ”incir çekirdeğini doldurmayacak” bahanelerle bu takvimin biraz daha gecikmesine neden olmaya hakları yok. Önümüzdeki aylarda halledilecek bir dizi irili ufaklı sorunlar nedeniyle bu sürecin çabuklaşması ihtimali de yok. Bu kritik dönemde durumu biraz çıkmaza itmek, kaos ve huzursuzluk yaratmak Şiiler'in bindikleri dalı kesmeleri anlamına gelecektir. Eninde sonunda Irak gerçekten belirlenen demokratik yönde gelişirse, bundan en fazla yararlanan da yine Şiiler olacaktır. Tutumlarından bu gerçeği nihayet kavradıkları anlaşılıyor.