Irak'ın ateşle imtihanı

"Saddam Hüseyin’in özel bir savaş suçluları mahkemesi önüne çıkması sadece Iraklılar’ı değil, tüm dünyayı heyecanlandırıyor. Çünkü dünyada çok az halka, zalim bir diktatörü ve onun yandaşlarını mahkeme önünde görmek nasip olur. Olay çok duygusal ve intikam kokuyor, ama işin tehlikeli yanı da bu. Amaç yargılamak olmalı, intikam almak değil!

Geçtiğimiz Aralık ayında Saddam’ın yakalanışını ve saklandığı kuyudan çıkarılışını görenler, neredeyse ona acıdılar, ama acıma duygusu işin içine girmemeli. Nitekim, Saddam’ın yüzbinlerce kişiyi öldürdüğünü hepimiz biliyoruz. Sadece katlettiği Kürtler ya da baskı uyguladığı Şiiler değil, Iraklılar da Saddam’ın acı çekerek ölmesini istiyorlar ve bu dilek, Saddam’ın özel bir savaş suçluları mahkemesinde yargılanmasıyla da son bulacağa benzemiyor.

Saddam’ın, Iraklı bir mahkeme tarafından yargılanması doğru olur. Saddam gibi halkını yıllarca inim inim inletmiş bir despotu Miloseviç gibi Lahey’de mahkemeye çıkaramazsınız, çıkarsanız da bunu Iraklılar’a anlatamazsınız. Halkın, Saddam sendromundan kurtulması için kendine işkence eden bir zalimin ve yandaşlarının cezalandırıldığını görmesi gerekiyor.

Saddam Hüseyin’in Irak’ta özel bir savaş suçluları mahkemesi önüne çıkması, üstesinden gelmesi zor bir görev olacağa benziyor. Özellikle kanıtların toplanması, görgü tanıklarının tespit edilmesi ve ifadelerinin alınması hiç de kolay olmayacak. Hele hele Saddam’a bağlı gizli yandaşlarının koalisyon güçlerine yardım edenleri öldürdüğü ve bu yönde çalışan hakim ve avukatları da kara listeye aldığı bilinirken.

Saddam’ın yargılanmasının güç taraflarından bir diğeri de intikam isteğiyle dolu Iraklılar’la uluslararası hukuk kuralları arasında bir denge kurmak olacak. Iraklılar, Saddam’a ölüm cezası veren bir mahkeme isteyecekler. Ancak hakim ve savcılar, tüm dünyanın dikkatlarini üzerine çekecek bu davada daha dikkatli davranmaya çalışacaklar. Uluslararası hukuk kurallarına uygun davranmaya çalıştıkça da Araplar için anlaşılması ve kabul edilmesi zor bir durum doğacak.

Peki, Saddam, Iraklı hukukçulardan oluşturulacak bir mahkemede mi yargılanacak, yoksa uluslararası uzmanların da katıldığı karışık bir komisyon önünde mi hesap verecek? Buna cevap vermek şimdilik zor. Çünkü Iraklı hukukçular aralarına belki bazı uluslararası uzmanı almak isteyecekler, ama kimsenin de kendilerine ne yapacakları konusunda direktif vermesine razı gelmeyecekler. Nihayetinde onlar da tüm dünyaya "biz de adil bir dava yürütülebiliriz" diye kanıtlamak isteyecekler.

Kısacası, Saddam davası yeni Irak hükümetinin ateşle imtihanı olacak. Bu mahkeme, aynı zamanda Irak’taki yeni yönetimin sivil alanda ne kadar yetkin olduğunu gösterecek ilk prova. Üstelik halkın büyük bir kısmı onlarla aynı fikirde olmayacağı için büyük ihtimalle zor da olacak.

Iraklılar, demokrasilerinin sınırları kendileri çizecekler, bu konuda onlara ders vermek olmaz. Sonuçta, her halk kendi demokrasi kriterlerini kendisi koyar. Bu bağlamda, ölüm cezası olsun mu, olmasın mı tartışması da gündeme gelecek. Bu soruya da Iraklılar’ın kendilerinin yanıt vermesi gerekiyor. Ancak, Iraklılar’a kalırsa onlar kendilerini büyük ihtimalle Amerika’da ölüm cezasının varolduğu eyalatlerden birinin demokrasisini model almak isteyecekler."