Irak’ta anayasa referandum sınavında

Iraklılar, yeni anayasalarını oylamak üzere yarın sandık başına gitmeye hazırlanıyor. Referandum için sıkı güvenlik önlemlerinin alındığı Irak’ta, birçok kentin cadde ve sokaklarından el ayak çekildi. Irak yönetimi, referandum nedeniyle Cuma, Cumartesi ve Pazar gününü tatil ilan ederken, gece 10’dan sonra, sabah 6’ya kadar sokağa çıkma yasağı konuldu.

Ülke sınırları giriş çıkışlara kapatıldı ve şehirlerarası trafik de büyük oranda azaltıldı. Referandumun yapılacağı yarın ise hiçbir özel araçlar trafiğe çıkamayacak. Oylama süresince 100 bin Irak polisi ve askeri görev yapacak. Referandumu izlemek üzere şimdiye kadar 500 kadar yabancı gözlemci kayıt yaptırdı. Bunlar arasında Arap Birliği ve ABD Ulusal Demakrosi Enstitüsü de bulunuyor.

Irak yönetimi ve ABD, referanduma sabote edebilecek olan direnişçilerin engellemek için bu yasakları koydu. Özellikle de bomba yüklü araçlarla saldırılar düzenlenmesinden endişe ediliyor. Nitekim, bu sabah alınan tüm önlemlere rağmen, Bakuba kentinde bir bombalı saldırı soncu dört polis memuru hayatını yitirdi. Ancak Irak hükümetinin güvenlik danışmanı Muvaffak El Rubai, halkın güvenliğini sağlamak için ellerinden geleni yaptıklarını söyledi.

Sünniler’in tutumu merak konusu

Referandumda, halka Irak’ın geçici anayasasını onaylayıp onaylamadıkları sorulacak ve oy pusulalarının altında Arapça ve Kürtçe “evet” ve “hayır” seçenekleri sunulacak. Anayasanın kabul edilmesi için basit çoğunluğun sağlanması yeterli. Ancak 18 bölgenin üçünde seçmenlerin üçte ikisinin “hayır” oyu kullanması durumunda, anayasanın kabulü mümkün değil. Anayasa taslağının reddedilmesi halinde ise parlamento feshedilecek ve 15 Aralık’ta seçim yapılacak. Yeni geçici meclis yeni bir anayasa taslağı hazırlayacak ve bu anayasa taslağı ekim 2006'da halkoyuna sunulacak.

Referandumda en merak edilen konu ise Sünniler’in tutumunun ne olacağı. Görüşmeleri sırasında anayasadaki birçok noktaya itiraz eden Sünniler, Irak’ın bütünlüğünün korunması için ısrar ediyordu. Son dakikada yapılan değişiklikle Sünniler’in bu konudaki endişeleri giderilmeye çalışıldı, ancak Sünni nüfusun radikal direnişçilerin etkisi altında kalması olası. Çünkü Sünniler’in çoğunlukta olduğu bölgeler, aynı zamanda direnişçilerin kaleleri. Sünni Araplar, ülke nüfusunun beşte birini ve en az üç ilde çoğunluğu oluşturuyor.

Taslakta son dakika değişikliği

Anayasa taslağında, Sünni, Kürt ve Şiiler’in katılımıyla yapılan son dakika değişikliğinin ardından, daha ılımlı olan Sünni siyasetçiler ise yandaşlarını referandumda “evet” oyu kullanmaya çağırdı. Bu değişikle, Irak’ın bütünlüğünün tekrar altı çizildi ve Arapça’nın Kört özerk bölgesinde resmi dil olarak kalmasına karar verildi.

Değişikliğin belki de en önemli kısmı, Aralık ayı ortasında yapılması planlanan parlamento seçimlerinden sonra, anayasa taslağı üzerinde çalışşacak yeni bir komisyonunu kurulması. Böylece Sünniler’e, kendilerinin dikkati alındıklarına dair mesaj verilmek isteniyor. Çünkü şimdiki anayasa taslağında daha çok Şii ve Kürtler’in çıkarları gözetilmiş durumda. Özellikle de petrol kaynaklarının denetimi kuzeyde Kürtler’in, güneyde ise Şiiler’e ait özerk bölgeler meselesi Sünniler’i rahatsız ediyor.

15 milyondan fazla seçmen

Referandumu düzenleyen Irak Seçim Komisyonu, 15.5 milyon kişinin seçmen kaydı yaptırdığını açıkladı. Seçim Komisyonu ülke çapında 6 bin 200 seçim merkezi oluşturdu. Sandıklar TSİ 07.00'de açılacak ve 17.00'de kapanacak. Ancak aşırı kalabalık olur ya da şiddet olayları yüzünden gecikme olursa bu süre uzatılabilecek. Bu arada Irak’ta cezaevlerinde ve hastanelerde oy kullanma işlemi başladı bile. Irak yönetimi, devrik lider Saddam Hüseyin dahil tüm tutukluların oy kullanabileceğini açıklamıştı.