Irak'ta "askeri özelleştirme"

Irak’ta kaçırılan İtalyanlar konusunda belirsizlik sürüyor. Bunlardan biri, Fabrizio Quattrochi, Nisan ayı ortasında Iraklı militanlar tarafından idam edilmişti. 36 yaşındaki Quattrochi, Amerikan ordusu adına çalışan bir güvenlik şirketinde görev yapıyordu. Bu şirket ise dünyanın en büyük güvenlik şirketleri federasyonu İbbsa’ya bağlıydı.

36 yaşındaki İtalyan ve arkadaşlarının Irak’ta hangi görevleri yerine getirdiği kesinlikle belli olmamakla birlikte, bunlar büyük bir olasılıkla Bağdat’taki bir otelin güvenliğini sağlıyordu. Özel güvenlik şirketlerinin cirit attığı Irak, BM paralı askerler özel raportörü Enrique Bernales Ballesteros’un başını ağrıtıyor. Ballesteros 1997’den bu yana paralı askerler konusunu araştırıyor:

”Bu çok ciddi bir sorun olarak ortaya çıkıyor, çünkü savaşlar böylece özelleştiriliyor. Özel güvenlik şirketleri tarafından oluşturulan ordu birlikleri klasik paralı asker tanımına da uymuyor. Artık klasik paralı askerler değil, daha özenle seçilmiş, ülkeler için çok tehlikeli bir oluşum var karşımızda.”

ABD’nin en önemli müttefiği

Özel güvenlik şirketlerinden gelen personel, Amerika Birleşik Devletleri’nin Irak’taki en önemli müttefiği durumunda. Tahminlere göre, 15.000 ile 25.000 özel güvenlik personeli Irak’ta Amerikan ordusu tarafından ödeniyor. İbbsa federasyonunun başkanı George Popper, bunların paralı asker değil, güvenlik personeli olduğunu altını çiziyor:

”Özel şirketler ordunun ya da polisin görevlerini ve sorumluluklarını, paramiliter görevleri üstlenemez. Bizim personelimiz bina güvenliği, kişi güvenliği, para nakliyesinde güvenlik ya da otel güvenliğini kapsıyor. Bu bağlamda yine en önemli unsurlardan biri teröristleri tanıyabilmek ve bunlarla mücadele edebilmektir."

Yine de özel güvenlik personeliyle paralı askerler arasında fazla bir fark göze çarpmıyor. Özellikle İngiliz SAS komandoları ya da Amerikan Delta Force güçlerinden ayrılan kişilere iş veren bu firmalar, eleman seçiminde de o kadar dikkat etmiyor. Pinochet diktası sırasında görev yapan askerler ya da Güney Afrika’da eski ırkçı rejimi destekleyen askerlere de görev veriyor. Bu şirketlerde görev yapmak isteyenler de az değil. Nitekim günde 1500 Amerikan Dolar’ı kazanmak işten bile değil.

Onlar da hedefteler

Ancak bu gelirin fiyatı da yüksek. Irak’ta görev yapan özel güvenlik şirketlerinin çalışanlarından kaç kişinin öldürüldüğü belli değil. Ancak birkaç hafta önce Felluce’de linç edilen Amerikalılar‘ın siviller değil, özel güvenlik şirketi Blackwaters’ın elemanları olduğu da biliniyor. Bu şirket aynı zamanda ABD‘nin Irak’taki sivil yöneticisi Paul Bremer’i de korumakla görevli. Yine de Ballesteros, bu şirketlerin Irak’ta olduğu gibi tüm dünyada kriz bölgelerinde görev yapmaya devam edeceğini tahmin ediyor:

”Dünya üzerindeki tüm silahlı krizler, bu tür şirketlerin ilgisini çekiyor. Sierra Leone’ye baktığımız zaman, elmas işleyen firmaların olağanüstü paralar kazandığını görüyoruz. Bu firmalar da ülkelerin ekonomisini çok etkileyebiliyor. Güvenlik şirketleri ise bu krizlerin çözümüne değil, devam etmesine çalışıyor.”

Güvenlik şirketleri yaygınlaşıyor

Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gelecekte ordularının güvenlik şirketleri tarafından daha yoğun olarak desteklenmesi yönünde çalışmalar yapıyor. Günümzüde ise savunma bütçelerinin yaklaşık yüzde 10’u özel şirketlere aktarılıyor.