Irak'ta federalizm seçeneği tartışılıyor

Irak’ta federalizm tartışmaları hem resmi düzeyde hem de halk arasında çok yeni olmasına rağmen, tüm hararetiyle sürüyor. Iraklı Şii politikacı Haydar el İbadi, bu konuda en azından bir tartışma ortamı doğmasını olumlu bulduğunu belirtiyor. “Ülkemiz dünyanın en yoksulları arasında ama siyasi olarak din ve milliyetçiliğin yanında üniter devlet karakterini koruyan ve federal bir düzen içinde görevlerini yerine getiren bir devlet” diyen el-İbadi sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Ekonomik olarak Avrupa’nın en büyük ülkesi Almanya da federal yapıda. Bu konuyu tartışmamız lazım. Ülkenin parçalanması ve dağılmasını önlemek için yasalar çerçevesinde daha sert önlemler almalıyız. Tüm bunları tartışmadan nasıl yapabiliriz? Birbirimize karşı savaşarak mı? Gücü köktendincilere, teröristlere, sokaklara mı bırakacağız? Mecliste sağlıklı nefes alabilecek sağlam bir ciğer olmalı.”

Bu görüşe dayanarak özellikle Sünniler, ülkenin parçalanmanın eşiğine geldiği uyarısında bulunuyor ve federalizmin ülkeyi küçük devletlere bölecek yolu açacağını düşünüyor. Sünni Uzlaşma Cephesi üyesi Hüseyin el-Feluci bu görüşü savunanlardan biri. El-Feluci, “Irak eyaletlere ve bölgelere ayrılmış federal devlet olursa, her bölge kendi sınırlarına, yasama gücüne, kendi bayrağına, kendi milis gücüne sahip olursa, bu bölücülük ruhunu güçlendirir ve etnik ayrılığı derinleştirir” diyor.

Şiiler federalizmden yana

Şii koalisyonun meclisteki en büyük grubu olan Irak İslami Devrimi Yüksek Konseyi gibi federalizm taraftarları ise Irak’ın toprak bütünlüğünü savunuyor ve güneyde bir Şii eyaleti kurulmasının asla bölücülük çabası içermediğini vurguluyor. Birleşik Irak Koalisyonu’ndan milletvekili Humam Hamudi ise federalizmin bölünme değil, sadece kararların alınmasında belirli ölçüde bağımsızlık yaratacak bir yetki ve gelir dağılımı olduğunu belirtiyor.

Hamudi’nin görüşleri şöyle: “Bunlar gerçek endişeler değil, algılamalar. Irak’ın bölünmesi ve güneydeki ve orta kesimlerdeki petrolün bize ait olması gibi bir fikir gerçekten olsaydı, doğalgaz ve petrol rezervlerinin yüzde 65’ini barındıran Kuzey Irak’ta Kürtler’in taleplerini onaylamamız gerekirdi. Ben federalizm ile Irak’ın birliğinin sağlam bir temele oturacağını düşünüyorum. Özellikle de petrol zenginliğinin tüm Irak halkına ait olduğu, gelirin nüfus oranına göre tüm Irak halkına dağıtılacağı yönünde bir maddeyle. Bunun sonucunda tüm bölgeler merkeze ve merkez hükümete bağlı kalacaktır.”

Kürtler de federalizm istiyor

Federalizm siyasi düzen olarak bir tarafın diğerine hakim olmasını önlemeye yönelik de olsa, madalyonun diğer yüzü soru işaretleri içeriyor. Kürtlerden bir kesim, federalizmin kendilerine yeni ufuklar açacağı ve uzun süredir hayalini kurdukları kendi devletlerine kavuşabilecekleri görüşünde. Kürtlerin çoğu ise çeşitli alanlarda kendilerine kalkınmanın yolunu açan federalizm ilkesinin daha da sağlamlaştırılmasından yana. Meclisteki Kürdistan Birliği grubu üyesi Abdül Halek Zankana, federalizmden geri adım atmayacaklarını vurguluyor.

Zankana, “Geri dönülemez. Kürtler için federalizm Kürdistan bölgesi içinde sabit ve kesin bir durum. Federalizmi değiştirmeyi düşünen, Irak’ın bütünlüğünü istemiyor demektir. Kürtler bunu kararlılıkla reddediyor. Bu konuda tartışacak bir şey görmüyoruz” diyor.