Irak'ta sanatçı olmak

Irak`ta Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü'nde okuyan Yasir Abdulhâkim, el sanatlarında ne kadar yetenekli olduğunu görmek için bir Yunan nü heykelin kopyasını yaptı. Ancak Yasir, heykeli giydirmesi için profesöründen uyarı aldı. Yasir yaptığı iki heykelden ilkini giydirdi ancak ikinci heykeli olduğu gibi bıraktı.

Yasir, profesörün tuhaf bir gülümsemeyle ona şu cümleyi söylediğini aktardı: ''Sen ne yapıyorsun? Hayatını tehlikeye mi atmak istiyorsun?''

Babasının hayattayken ressam olduğunu ve sanat aşkının ona babasından miras kaldığını söyleyen Yasir, Yunan medeniyetindeki nü modellerin heykellerini yapmak istediğini ancak Irak'taki muhafazakâr rejimden dolayı bu arzusunu gerçekleştirse dahi onları sergileyemeyeceğini söylüyor. Çünkü profesörü kabul etse de toplumun kabul etmeyeceğini biliyor.

Irak geçirdiği şiddet dolu karanlık günlerden sonra daha güvenli günlere kavuşmuş olmasına rağmen pek çok sanatçı, yönetmen, müzisyen ve oyuncunun söylediğine göre, yeniden yapılanmaya ve güvenliğe odaklanan hükümet artık kendilerine destek vermiyor ve muhafazakâr kesim tarafından baskı altına alınıyorlar.

Saddam dönemi

Saddam Hüseyin yönetimi altında hükümet, ulusu ve diktatörü yüceltmek için tablo ve heykel siparişleri veriyor, orkestra ve tiyatroları teşvik ediyordu.

2003 yılında Saddam Hüseyin devrildiğinden beri Irak önceden baskı altında olan Şii çoğunluğun oluşturduğu siyasî partilerin idaresi altında. Din adamları da ressamlığı, heykeli ve müziği günah sayıyor. Bu nedenle sanat birçok kesimden destek görmüyor.

Güzel sanatlar fakültesi hâlâ var ve devletten fon alıyor. Fakat öğrenciler ve öğretmenler kaliteli bir eğitim için kendilerine yapılan yatırımın yeterli olmadığından şikâyetçi.

Yasir'in hayali yıllar önce İngiltere'ye göç eden heykeltıraş akrabasının yanına gitmek.

Ona göre Irak´ta her şey daha da kötüleşecek; çünkü entelektüel kesim diğer sanat karşıtı kesimlere yeni düşebilir.

Geleneğin çöküşü

Irak sanat alanında uzun ve gurur verici bir tarihe sahip aslında. Antik Mezopotamya'nın kalıntıları, heykelciliğin ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyor. İslam döneminde Irak'ın şehirleri dünyaca ünlü bir şiir ve felsefe merkeziydi.

Saddam yönetiminde yıllarca süren savaşlar ve ekonomik yaptırımlar pek çok sanatçının ülkeyi terk etmesine neden olsa da ve diktatörlük rejimi ifade özgürlüğünü kısıtlasa da Irak'ta sanat bu dönemde de canlılığını koruyordu.

Sanatçıların durumu Saddam devrildikten sonra daha da kötüleşmeye başladı. Birçok Bağdatlı aydın 2006 – 2007 yıllarında artan Sünni – Şii çatışmalarının şiddet ortamından kaçmak zorunda kaldı.

Günümüzde durum pek de iç açıcı değil. Günde sadece bir kaç saat elektrik verilebilen başkent Bağdat, sanatı öncelikleri arasına alamıyor.

Ülkede çok az sayıda galeri var. Konser salonları boş. Sinemalar ve pek çok tiyatro kapalı.

Ödüllü bir film: 'Şarkını Söyle'

Irak'ta heykeltıraşlık okuyan başka bir öğrenci Ahmet Adnan, yurt dışına çıkıp sanatçı olduğunu söylerse saygıyla karşılanacağını ancak Irak'ta sanatçılığın hiç bir değeri olmadığını söylüyor.

Ömer Fellah da Irak'ın güneyinde yaşayan bir film yönetmeni ve ''Şarkını Söyle“ adında bir filmi bulunuyor. Yurt dışındaki festivallerde ödül alan film, Ömer’in yaşadığı yer olan Nasiriye'deki halk şarkıcısı Mecid'in gerçek hikâyesini anlatıyor.

Militanların saldırı tehdidi nedeniyle müziği bırakmak zorunda kalan Iraklı şarkıcı Mecid, halk müziği geleneğini canlı tutmak için müzik enstrümanları satan bir mağaza açmış.

Film geçen ay Bağdat'ta insan hakları festivalinde gösterildi. Ömer Fellah'a göre yurt dışı, sanat alanında Irak'tan daha iyi. Irak'ta herkesin tepkisini çekmek çok kolay. Her an saldırıya uğramak mümkün. Bu nedende de sanat alanında ilerlemek mümkün değil.

© Deutsche Welle Türkçe

Reuters/DW, GG/BS/AG