İran'da gergin cuma

İran'da geçen Cuma günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini kaybettiği ilan edilen reformcu aday Mir Hüseyin Musevi, başkent Tahran'da 100 bin kişinin bir araya geldiği protesto mitingine katıldı.

Cumhurbaşkanlığı seçiminin manipüle edildiğine ilişkin şüpheler güçleniyor. Seçime katılan adaylardan üçü, ülkenin en üst denetleme organı olan Anayasa Koruyucuları Konseyi nezdinde, seçimde yapıldığı iddia edilen toplam 646 usulsüzlük olayına ilişkin şikayet başvurusunda bulundu.

Tahran’da bugünkü Cuma namazını İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney kıldırdı. Hamaney, Cuma hutbesinde İranlılara sükunet çağrısı yaptı. Öte yandan, İran’da tutuklanan muhaliflerin sayısı da giderek artıyor.

Ölümler protesto edildi

Muhalif lider Mir Hüseyin Musevi, Tahran’da yapılan büyük mitinge yine eşi Zehra Rahnevard ile boy gösterdi. Mitinge katılan on binlerce kişinin çoğunluğunun siyah giysiler içinde olduğu dikkat çekti.

Hafta başındaki protestolarda en az yedi kişinin ölmesi nedeniyle, Musevi dünkü büyük miting gününün yas günü olarak düzenlenmesi çağrısında bulunmuştu. Cumartesi günü de Musevi'nin baş konuşmacı olarak katılacağı kitlesel miting için Tahran’daki Merkez Emniyet Müdürlüğü’ne başvuruda bulunulduğu bildirildi.

Mir Hüseyin Musevi'nin internet sitesinden yapılan açıklamada, Cumartesi günü öğleden sonra saat 16’da başlayacak gösterinin saat 19’a kadar süreceği belirtildi.

İran’da tutuklanan Musevi yanlılarının sayısı da giderek artıyor. İran basınına göre, İran'da yasaklanmış Özgürlük Hareketi'nin lideri olan İbrahim Yezdi en son tutuklanan muhalif oldu.

Yezdi, 1979'daki İran İslam Devrimi’nin ardından İran'da kurulan ilk hükümette dışişleri bakanlığı görevine getirilmiş, ancak mollaların İran'da kontrolü ele geçirmelerinin ardından yönetimden dışlanmıştı.

Musevi ve eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, internet üzerinden yayımladıkları bir açık mektupta, polisin şimdiye dek gösterilerde gözaltına aldığı muhalifleri serbest bırakmasını talep etti.

İnsan hakları örgütleri uyarıyor

Uluslararası insan hakları örgütleri de tutuklanan muhalifler konusunda endişeli. Merkezi New York’ta bulunan Uluslararası İnsan Hakları Kampanyası adlı kuruluşun direktörü Hadi Haemi, ülke genelinde en az 200 muhalifin tutuklandığını ya da akıbetinin bilinmediğini açıkladı.

İranlı gazeteci ve siyasi danışman İsa Seherkhiz, tutuklamalar konusunda şunları söylüyor: “Yaptıkları yumuşak bir darbedir, çünkü manipülasyon ve hile ile cumhurbaşkanının seçilmesini engellemişlerdir. Şimdiki tutuklamaların sebebi, göstericilerin ve belki de iktidarı alabilecek bir hükümette bakan olabilecek kişilerin baskı altında tutulmak istenmesidir.”

Aynı konuda Tahran eski Belediye Başkanı Gholam Hüseyin Karbaçi’nin görüşleri de şöyle: “Gergin bir atmosfer duruma hakim. Tutuklanan bu insanların, yani siyasi eylemcilerin ve gazetecilerin toplumu provoke ettiği düşünülüyor. Ayrıca, birilerinin tutuklanabilmesi için bu kişilerin ceza gerektiren bir suç işlemiş olmaları gerekir.”

Uzmanlar Meclisi’nden “yorumsuz” değerlendirme

Bu arada 86 din adamının oluşturduğu Uzmanlar Meclisi'nin, geçen Cuma günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimine katılımın yüksek olmasından övgüyle bahsetmesi, ancak seçim sonuçlarına ilişkin bir yorumda bulunmaması da dikkat çekti. Siyasi yorumcular, başkanlığını Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin yaptığı Uzmanlar Meclisi’nin teorik olarak İran’ın dini lideri Hamaney’e karşı koyabilecek tek merci olduğu görüşündeler.

Fars haber ajansı’nın verdiği bir haberde, İran’ın eski Cumhurbaşakanı Ekber Haşemi Rafsancani’nin kızları ile oğlunun, protesto gösterilerine destek verdikleri gerekçesiyle ülkeden ayrılmalarına izin verilmiyor.


Derleyen: Çelik Akpınar

Editör: Nihat Halıcı