İran’da kürtaja kısmi özgürlük

İslam Devrimi’nden bu yana İran’da kürtaj yasaktı. 1996 yılında yapılan değişiklikle annenin hayatî tehlikesi olması halinde kürtaja izin verildi. En son 12 Nisan 2005 tarihinde milletvekillerinin yarısının oyuyla yeni kürtaj yasası kabul edildi. Yeni yasayla anne karnındaki bebeğin zihinsel veya fiziksel özürlü olması halinde de belirli bir zaman sınırlaması dahilinde kürtaj yapılmasına izin verildi.

Kuran hükümleri dikkate alınıyor

Kürtaj yapılmasına izin verilen zaman sürecini ise Kuran belirliyor. Kurana göre embiriyonun beyni canlanmadan yani 4 ay 10 gün içersinde kürtaj yapılabilir. Kuran’ın kürtaja getirdiği yorumun arka planını Tahran’da İslam Kadın Enstitüsü’nün yöneticisi Azam Taleghani anlatıyor: “Kuran’da embiriyonun farklı evreleri anlatılmıştır. Bu evrelerde insan tohumu rahme düşer, kan pıhtısına sonra da et parçasına dönüşür. Ulema Kuran’daki bu evrelerin yorumunda hemfikirdir. Embiriyo bir hücre oluşumuyken sadece bir et parçasıdır, henüz hareket edemez. Ancak embiriyonun beyni canlandığı zaman, sinir sisteminin gelişme dönemindedir. Bu süreç içersinde bebek hareket etmeye başlar.”

Yalnızca kamu hastanelerine izin var

Yeni yasa kürtaj için, embiriyonunun zihinsel veya fiziksel özürü olması halinde bunun üç jinekolog ve adli tabip tarafından belgelenmesi şartını getiriyor. Ayrıca anne ve babanın da aralarında anlaşmış olması gerekiyor. Eleştirilen noktalardan bir diğeri de kürtajın sadece devlet kliniklerinde yapılmasının zorunlu tutulması. Özel klinikte yapılması halinde hem hasta hem de doktor için para ve hapis cezası da dahil olmak üzere ağır yasal müeyyideler söz konusu. İranlı gazeteci ve kadın hakları savunucusu Fariba Davudi Mohajder, kadınların daha iyi tedavi imkanlarından mahrum bırakılmasından endişe duyuyor.

Yılda 80 bin yasadışı kürtaj

Diğer taraftan yeni kürtaj yasası birçok toplumsal sorunu da nazarı dikkate almıyor. Kanunlar sadece evli çiftler için geçerli. İran basınıysa yılda 80 bin yasadışı kürtaj yapıldığını bildiriyor. Yasa dışı kürtaj yaptıranlar ağırlıklı olarak 16-30 yaş arası kadınlar. Kadın hakları savunucusu Fariba Davudi Mohajder, meclisin çıkardığı yeni yasanın pek çok sorunu çözmek için yetersiz olduğu görüşünde: “Tecavüz edilmesi sonucu hamile kalan birçok kadın var. Bazıları da örf ve adetlere uygun davranmayıp evlilik dışı hamile kalıyor. Bu tür durumlarda yasa dışı olarak kürtaj yaptıranlar, genellikle profesyonel ve hijyenik olmayan şartlarda operasyon oluyor. Bu bağlamda yasa dışı kürtaj için aracılık yapan suç çeteleri var. Biz toplumsal sorunlara gözlerimizi kapatamayız. Çünkü bu sorunlar bu şekilde çözülemez.”

Hayvanların düşük yapmasını sağlayan ilaç

Tahran’ın güneyindeki Nasser-Khossrou caddesinde fahiş fiyatla kürtaj ilaçları satılıyor. Davudi Mohajder bazı durumlarda kadınların, hayvanların düşük yapmasını sağlayan ilaçları aldığını anlatıyor. Yasa dışı kürtaj İranlı kadınların hayatını ve sağlığını tehdit ediyor.

Ancak yeni yasa Anayasa Koruyucular Konseyi tarafından onaylanmak zorunda. Konsey altı ulema ve altı hukukçudan oluşuyor ve çıkacak her yasanın İslam’ın temel ilkeleri ve esaslarıyla uygunluğunu tespit ediyor. Şimdi konseyin yeni yasayı onaylayıp onaylamayacağı bekleniyor.