050110 Jerusalem Bauprojekt

“Barışa giden yol haritası” adıyla ABD, Rusya, AB ve Birleşmiş Milletler’in oluşturduğu Ortadoğu Dörtlüsü tarafından kabul edilen plana 2003 yılında onay veren İsrail hükümeti, yeni yerleşim kurulmasıyla ilgili yasağa uyacağını belirtmişti. Ancak Doğu Kudüs'ü 1967 yılında ilhak eden İsrail, burayı yasağın kapsamı dışında kabul ediyor. Yeni yerleşim yerleri inşası İsrail-Filistin tartışmasındaki en temel anlaşmazlık konusunu teşkil ediyor. Filistin lideri Mahmud Abbas, hafta başında Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek ile yaptığı görüşmede "Barış görüşmelerine hazır olduklarını, ancak bunun için yeni İsrail yerleşim birimlerinin inşaatının tamamen durdurulması gerektiğini" kaydetmişti.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Kasım ayı sonunda İsrail-Filistin görüşmelerine hız kazandırmak için Batı Şeria'da yapılacak inşaatların on aylığına ertelenmesi kararını almıştı. Ancak erteleme kararı Doğu Kudüs'te bulunan ve inşaatı devam eden ve 3 bin konut ile sinagog, okul ve hastane inşaatını içermiyor. Son olarak yapımı onaylanan 24 konut Harem-i Şerif yakınlarında bulunan Zeytin Dağı bölgesinde inşa edilecek. Bölgede bulunan ve dini eğitim veren Yahudi Okulu Beit Orot, inşaat projesine bağış toplamak için özellikle ABD'de reklam kampanyalarını sürdürüyor.

"Biz inşa etmezsek, onlar edecek"

Konutların inşasını ünlü Amerikalı Yahudi işadamlarından Irving Moskowitz üstleniyor. Uzun yıllardır Doğu Kudüs'te arsa satın alan Moskowitz, reklam filminde de bizzat yer aldı. Reklam filmindeki erkek sesi, "Beit Orot'da söz konusu olan, Kudüs, yani Yahudilerin başkenti için sürdürülen, şu anda ve burada yaşanan bir mücadeledir. Bu kaybetmeyi göze alamayacağımız bir mücadele. Eğer Kudüs'te biz yeni yapılar inşa etmezsek, bu yapıları onlar inşa edecek." şeklinde konuşuyor. Ardından söz alan Moskowitz ise "Tüm Yahudi vatandaşlarının gücünün yettiği, imkânının el verdiği her şeyi yapması çok büyük bir önem arz ediyor." diyor.

Moskowitz, Beit Orot ve diğer Yahudi grupların da desteğiyle Doğu Kudüs'ü yavaş yavaş Yahudileştirmeyi kendine amaç edinmiş durumda. Beit Orot'un internet sitesinde, okulun “Zeytin Dağı'nda kurulacak yeni bir Yahudi semtine merkez teşkil edeceği” bilgisine yer veriliyor. Doğu Kudüs'te şu an için yaklaşık 180 bin Yahudi ve 250 bin Filistinli yaşıyor.



Yıllar önceden planlanmıştı

Moskovitz sürdürdüğü kampanyalar sırasında, 1990 yılında okulun açılışında konuşan eski İsrail başbakanı İzak Şamir'in şu sözlerini her fırsatta hatırlatıyor: "Beit Orot çevredeki tek Yahudi ikametgâhı. Ancak bölgede geniş bir Yahudi semtinin oluşması uzun sürmeyecek."

İsrail hükümeti ve Kudüs Belediyesi inşaatların herhangi bir problem teşkil etmediğini savunuyor. Belediye Meclisi'nin muhafazakâr Likud Partili üyesi Elisha Peleg İsrail Ordu radyosuna şu şekilde konuştu: "Sürdürdüğümüz inşaatlar İsrail yasalarına uygundur. Kudüs bağımsızdır ve 1967'den sonra ilhak edilmiştir. Hiçbir bakanlığın ya da başbakanlığın yetkisinde değildir. İnşaat onayları Yahudi ya da Arap ayrımı gözetmeyen ve siyasi dengeyi göz önünde bulunduran Belediye Başkanı'nın görüşü alınarak verilir. Kanuna uyan ve planlama komitesinin koşullarını yerine getiren herkese onay veriyoruz. Burada özel bir durum söz konusu değil. Ve bu, kentin doğusunda hayata geçirilen son proje olmayacak."

Filistin Özerk Yönetimi'nden ise Doğu Kudüs'teki inşaatlara sert tepki geldi. Filistin Lideri Mahmud Abbas'ın sözcüsü, durumu "Uluslararası topluma karşı yapılmış bir savaş ilanı" şeklinde değerlendirdi.

© Deutsche Welle Türkçe

Sebsatian Engelbrecht / Çeviri: Banu Ertek

Editör: Baha Güngör