Kıbrıs için zirve

Kıbrıs sorununun çözümü için BM gözetimi altında devem eden müzakerelerde kilit bir rol oynaması beklenen “İkinci Greentree Zirvesi” bugün başlıyor.

New York’un Long Island bölgesinde bulunan Greentree çiftliğinde gerçekleştirilecek üçlü Kıbrıs görüşmesi, Kıbrıs Türk lideri Derviş Eroğlu ile Rum lider Dimitris Hristofyas’ın BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon ile yapacakları beşinci görüşme olacak.

Görüşmeler, Genel Sekreter’in Kıbrıslı liderlerle yapacağı sabah kahvaltısı ile başlayacak. Ardından taraflar arasında hem yüz yüze görüşmeler yapılması, hem de taraflar arasında mekik diplomasisi yürütülmesi bekleniyor. Tarafların BM’ye sundukları 20 sayfalık taslak belgeler üzerinde “al-ver” pazarlığının da yapılabileceğine dikkat çekiliyor.

İki günlük görüşmelerin ardından 25 Ocak’ta BM Genel Sekreteri’nin liderlerle bir kez daha bir araya gelmesi ve ardından basın toplantısı yapması planlanıyor.

Ban, somut ilerleme bekliyor

BM Genel Sekreteri Ban, 30-31 Ekim tarihlerinde de Kıbrıslı liderlerle “Birinci Greentree Zirvesi'nde” bir araya gelmişti. Ban, bu ay başında liderlere birer mektup göndererek, müzakerelerde somut sonuçlar elde etme beklentisini dile getirmiş, görüşme sürecinde “son aşamaya”' girildiğini vurgulamıştı.

Diplomatik gözlemciler tarafından “yol haritası” olarak yorumlanan mektubunda, son aşamanın unsurları içinde çok taraflı konferansı da sayan Ban, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bu yıl Haziran ayında devralacağı AB dönem başkanlığına dikkat çekmişti. Gözlemciler, Ban’ın bu tarihe kadar tarafların başarılı olması gerektiğini ima ettiğini kaydediyor. Türkiye, tanımadığı Kıbrıs Cumhuriyeti’nin dönem başkanlığı süresince AB ile siyasi ilişkileri askıya alacağını, bu tarihe kadar çözüm olmaması durumunda Kıbrıs politikasında değişikliğe gidebileceği mesajlarını veriyor.

Ban Ki-Moon, önceki gün sözcüsü aracılığıyla yaptığı açıklamada, Greentree’de yapılacak üçlü görüşmenin verimli geçmesini ve somut ilerleme sağlanılmasını istedi. BM Genel Sekreterlik Sözcüsü Martin Nesirky, Ban’ın, Kıbrıslı liderlere sorunun çözülmesi yönündeki beklentilerini aktardığını belirterek, “Genel Sekreter, iki liderin siyasi irade ve sorumluluk göstererek Kıbrıs’ta çok ihtiyaç duyulan çözüme varabileceklerine ve varmaları gerektiğine inanmaktadır” dedi.

ABD: Fırsatı kaçırmayın

Washington yönetiminin dün aynı konuda benzer bir açıklama yayınlaması da Greentree zirvesine verdiği önemi göstermesi açısından dikkat çekici bulundu.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, yaptığı yazılı açıklamada, Kıbrıs Türk ve Rum liderlerine sorunun çözümü yolunda “gerçek ve önemli ilerleme kaydetmek için bu önemli fırsatı değerlendirmeleri” çağrısı yaptı.

Yoğun kulis faaliyetleri

Cuma günü New York'a heyetleriyle birlikte gelen Kıbrıs Türk ve Rum liderleri, hafta sonunu kendi ekipleriyle hazırlıklar yaparak geçirdiler. Hem Türk, hem de Rum yetkililer, Greentree buluşması öncesinde BM, ABD ve İngiliz temsilcilerle yoğun kulis faaliyetlerinde bulundular.

Eroğlu’nun Özel Temsilci Kudret Özersay, Ban’ın Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Lynn Pascoe ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi ülkelerin bazı diplomatlarıyla bir araya gelirken, Rum tarafı da BM’de yoğun temaslarda bulundu.

Rum müzakere grubundan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Nikos Emiliou, Tumazos Çelebis ile Güney Kıbrıs’ın BM’deki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Minas Hacımihail’in Genel Sekreter Yardımcısı Pascoe ile bir araya geldikleri öğrenildi. Heyetin ayrıca, Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleriyle de görüştükleri kaydedildi. Rum basını, bu ön görüşmelerde Rum tarafının kaygılarını dile getirmeyi hedeflediğini yazmıştı. Kıbrıs Rum tarafı, hakemlik, takvim ve Kıbrıs sorununun iç yönlerinin ana konularında anlaşma sağlanmadan, uluslararası konferansın kabul edilmemesi pozisyonunu koruyor.

Rum tarafı ümitli değil

New York’a gelmeden önce Londra’ya uğrayan Kıbrıs Cumhurbaşkanı ve Rum lideri Hristofyas, burada katıldığı bir panelde, sürecin geleceği hakkında ümitli konuşmamıştı. Hristofyas, “Bir umut vapuruna bindik. Ancak bilinmeyen bir yöne gidiyoruz. Mucizelere inanmıyorum. Çok hayal kırıklığına uğradım, usandım, kötümser duygular içindeyim” demişti.

Hristofyas, daha önce yaptığı bir açıklamada da “Genel Sekreter’e şu temel soruyu içeren pek çok mesaj gönderdim: Greentree’de daha önce yaptığımız toplantıda ortaya koyduğu koşulların hiçbiri yerine getirilmemişse, oraya yeniden gitmemizin ne anlamı var? Ama Genel Sekreter’in davetini reddetmem mümkün değil” demişti.

Kıbrıs Türk tarafının beklentisi

Eroğlu’nun Kıbrıs Temsilci Kudret Özersay ise yaptığı açıklamada, ''Kıbrıs Türk tarafı Greentree'ye tüm hazırlıklarını tamamlamış olarak gidiyor. Rum tarafının tereddütleri nedeniyle BM’ye sunulmuş olan taslak belgelerin taraflar arasında teati edilememiş olması, bizde bir miktar hayal kırıklığı yaratmış olsa da, kimsenin kendi işine geldiği için bu süreci uzatmasına müsaade edecek değiliz. Greentree-2 tercihen başarılı, ancak her durumda önemli bir dönüm noktası olacaktır, kimse bundan kaçamaz” dedi.

BM’nin sürece daha fazla müdahil olmasını talep eden Türk tarafının, Greentree zirvesinde süreçten sonuç almayı ve Kıbrıs sorununun çözümü için “fırsat penceresi” açmayı hedeflediği belirtiliyor.

BM: Anlaşma mümkün

BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Alexander Downer, Kıbrıs Haber Ajansı’na verdiği demeçte, BM'nin Greentree zirvesinde müzakere masasındaki üç ana başlık olan “yönetim, vatandaşlık ve mülkiyet” konularında “iyi bir sonuç” almayı hedeflediğini bildirdi ve “siyasi irade ve uzlaşma ruhu” olduktan sonra bunun mümkün olduğunu vurguladı.

Greentree'nin “ya başarı, ya da başarısızlıkla” sonuçlanacağına işaret eden Downer, müzakere sürecinin, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin de katılacağı bir uluslararası konferans toplanmadan tamamlanamayacağına işaret etti.

Downer’ın da açıklamasında Genel Sekreter gibi, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Haziran ayında AB dönem başkanı olduktan sonra sürecin devamının çok zor olacağını vurgulaması, BM’nin Haziran’a kadar sonuç almak için taraflar üzerinde baskıyı artırdığı şeklinde yorumlanıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Sema Emiroğlu / New York

Editör: Ayhan Şimşek