040112 Ungarn Orban Finanzpolitik

Avrupa Birliği üyelerinden Macaristan zor günler geçiriyor. Ülkede geçtiğimiz nisan ayında kabul edilen ve 1 Ocak'ta yürürlüğe giren yeni anayasaya karşı protestolar sürerken, Avrupa Birliği de eleştirilerini artırıyor. Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ı son olarak Macaristan Merkez Bankası'nın bağımsızlığını kısıtlayan yasa nedeniyle eleştirdi. Avrupa Birliği Komisyonu sözcüsü, Noel tatili sırasında Barroso'nun Orban'a gönderdiği bir mektupla kaygılarını dile getirdiğini belirtti. Bu yasa nedeniyle Uluslararası Para Fonu da, Macaristan ile kredi görüşmelerini kesti. Başbakan Orban'ın izlediği siyaset, Macaristan'ı iflasa sürükleyebilir.

Macaristan'daki kriz

Macaristan'da krizi aşmak için izlenen siyaset piyasalarda güven uyandırmıyor. Macaristan para birimi Forint önemli ölçüde değer kaybetti. Bunun yanı sıra geri ödemeler konusunda güven sarsıldığı için, beş ve on yıllık tahvillerin faiz oranı yüzde 10'u aştı. Budapeşte Menkul Kıymetler Borsası endeksi düştü. Bu gelişmeler, Macaristan'ı zor bir duruma soktu, zira hükümetin devlet borçlarını ödeyebilmek için paraya ihtiyacı var.

Macaristan iflası engellemek için bundan dört yıl önce Uluslararası Para Fonu'dan (IMF) 20 milyar dolar kredi aldı. Eğer hükümet piyasaların güvenini kazanmayı başaramazsa, kredinin geri ödenmesi yüksek faizler nedeniyle Macaristan'ı zorlayacak. Fakat piyasalarda güven ortamı yaratılacak gibi görünmüyor. Bunun yerine yaratılan bazı komplo teorileri kulaktan kulağa yayılıyor. Hükümet sözcüsü Andras Giro-Szasz ise bu konuda şunları söylüyor: "Son gelişmeler, para birimimize yönelik yoğun bir müdahalenin olduğunu Macar hükümetine açıkça gösterdi. Aslında durum, bu değer kaybını haklı çıkartacak ve açıklayabilecek ölçüde kötü değil.”

Tartışmalı anayasa

Ancak yürürlüğe giren tartışmalı yeni anayasa da siyasi açıdan endişe yaratıyor. Brüksel'in yanı sıra Avrupa Merkez Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nun Macaristan'a yönelik eleştirileri artıyor. Macaristan Başbakanı Viktor Orban'dan, Macaristan Merkez Bankası'nın bağımsızlığını kısıtlayan yasayı geri çekmesi isteniyor. Eğer bu yasa değiştirilmezse, Macaristan'ın, finans piyasalarını rahatlatacak para yardımını alamayacağını gözönünde bulundurması gerekiyor. Macaristan'ın notunu düşüren iki kredi derecelendirme kuruluşu da Başbakan Orban izlediği siyaseti değiştirmediği sürece, ülkenin geleceğini parlak görmüyor. Budapeşteli ekonomi uzmanı Zoltan Török de karamsar olduğunu belirtiyor: “Kesinlikle Macar para birimi Forint değer kaybetmeye devam edecek. Bu durum da borsayı olumsuz yönde etkileyecek. Ve elbette Macar devlet tahvillerinin finansmanı da giderek pahalanacak.”

AB ve IMF tepkili

Bunun için Macaristan'ın taze paraya ihtiyacı var. Fakat Uluslararası Para Fonu, Macar hükümeti ile yeni kredi konusunda görüşmeye yanaşmıyor. Gerçi tarafların 11 Ocak'ta Washington'da bir araya gelmesi öngörülüyor, ancak Uluslararası Para Fonu Başkanı Christine Lagarde'nin sadece “gayriresmi hazırlık” görüşmelerine hazır olduğu belirtiliyor. Resmi görüşmelerin ise ne zaman başlayacağı henüz bilinmiyor. Eğer Macaristan Başbakanı Orban, para yardımı almak istiyorsa, izlediği siyaseti değiştirmesi gerekiyor. Zira Orban, Uluslararası Para Fonu ve Avrupa Birliği'nin uyarılarına karşın, Macaristan Merkez Bankası'nın bağımsızlığını kısıtlayan yasanın kabul edilmesini sağladı.

Avrupa Merkez Bankası da, Orban'ın, Merkez Bankası'nın bağımsızlığını kısıtlayacak şekilde yeni bir kurumun altında faaliyet göstermesi planlarını eleştirdi. Bu tür planların sadece Avrupa Merkez Bankası'yla görüşüldükten sonra hayata geçirilebileceği belirtildi. Macaristan Başbakanı Orban, yasada değişiklik yapılmasına hazır olduğunu bildirse de, bu değişiklerin yeterli gelip gelmeyeceği de henüz açıklık kazanmadı. Zira Orban, faiz politikasını eleştirdiği Macaristan Merkez Bankası Başkanı Andras Simor'a daha fazla müdahale etme hedefinden vazgeçmiyor. Simor, hükümetin itirazlarına rağmen faizlerin yükseltilmesini sağlamıştı. Fakat Orban, kendisine karşı gelinmesine göz yummuyor. İflasın eşiğine gelen Macaristan'ın bu durumdan nasıl kurtulacağı henüz bilinmiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Andreas Meyer-Feist / Çeviri: Jülide Danışman

Editör: Ercan Çoşkun